काठमाडौं : चोमोलोङ्मा (सगरमाथा) शिखरमा मानवले पाइला टेकेको ६५ वर्ष पूरा भएको छ । त्यसयता बर्सेनि सयौं आरोही शिखर उक्लँदा चोमोलोङ्मालगायत हिमालले मानवको थेग्नै नसक्ने निरन्तर भार वहन गरिरहेका छन् । पर्वतारोही र पर्यटन व्यवसायीहरूले अब केही वर्ष चोमोलोङ्मालाई वि श्राम दिनुपर्ने सुझाव दिएका छन् ।
सन् १९५३ मे २९ मा तेन्जिङ नोर्गे शेर्पा र न्युजिल्यान्डका पर्वतारोही एडमन्ड हिलारीले चोमोलोङ्माको पहिलो सफल आरोहण गरेका थिए । त्यसपछि क्रमशः चोमोलोङ्मा आरोहीको संख्या दिन दुई गुणा रात चार गुणा बढेको छ । आरोहीको अत्यधिक चापले फोहोरको डंगुर थुप्रिएको, आरोहणमा अवैध गतिविधि हुने गरेको र कीर्तिमानको होडमा नक्कली आरोहीको संख्या बढेकाले नियन्त्रण गर्न र हिमाल बचाउन केही वर्ष वि श्राम दिनुपर्ने कीर्तिमानी पर्वतारोही लाक्पा शेर्पा सुझाव दिन्छन् ।
अभिलेखअनुसार एकै दिन २ सय जनासम्म चोमोलोङ्मा शिखर पुगेकाले त्यहाँ हुने भीड नियन्त्रण गर्नु अत्यावश्यक भएको उनले बताए । पर्यटन विभागका अनुसार अहिलेसम्म ५ हजारभन्दा धेरै आरोहीले चोमोलोङ्मा आरोहण गरिसकेका छन् ।
भूकम्प र हिमपहिरोले सन् २०१५ र २०१६ मा चोमोलोङ्माले वि श्राम पाए पनि त्यसपछि फेरि यसले वि श्राम पाएको छैन । ‘अहिले आरोहीको चाप थाम्न मुस्किल परेको छ, ६५ वर्षअघि तेन्जिङले डोहोर्याउँदा हिलारीले आइसएक्स खोप्दै महिनौं भीर चढेर कठिन मेहनतले चुचुरो उक्लिएको इतिहास मेटिन थालेको पर्वतारोहीहरू बताउँछन् । अन्तिम चरणको कठिन ठाडो भीर नै अहिले ‘हिलारी स्टेप’ नामले प्रसिद्ध छ ।
‘अहिले सबै आरोहीले साउथकोल (८ हजार मिटर ) माथिको हिलारी स्टेपको सम्मान गरेको पाइँदैन’, पर्वतारोही ङातेन्जी शेर्पाले भने, ‘आरोहीले ती दुई महान व्यक्तिको सम्मान गर्नु पर्नेमा त्यसो गर्दैनन् ।’ प्रकृतिले दिएको अनुपम वरदान चोमोलोङ्मालाई सस्तो र व्यापारीकरण बनाउन नहुने पक्षमा हिलारीसमेत थिए । आधारशिविरमा आरोही र सरदारको हुल, शेर्पा, गाइड, सरदारले काँध थापेर, डोहोर्याएर शिखर पुर्याएका आरोहीप्रति समाजको धारणा नकारात्मक बन्न थालेकाले केही वर्ष वि श्राम दिएर चोमोलोङ्माको सफाइ गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।
आधारशिविर माथि चुचुरोसम्म थुप्रेका फोहोरका डंगुर व्यवस्थापनमा राज्यको बेवास्ता अर्को समस्या हो । चोमोलोङ्मा रहे मात्र तेन्जिङ र हिलारीको इतिहास रहने भन्दै यसको संरक्षण गर्नुपर्ने २१ पल्ट आरोहण गरेका फूर्वाटासी शेर्पाको विचार छ । २१ पल्ट आरोहण गरेका सोलुखुम्बु खुम्जुङका आप्पा शेर्पा र फूर्वाटासी दुवैले परिवारको अनुरोधमा आरोहण नगर्ने घोषणा गरिसकेका छन् । ‘व्यवस्थापन र संरक्षणमा राज्यले चासो नदिनु र नदेखेजस्तो गर्नु दुःखद् छ’, फूर्वाटासीले भने ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
