मुक्तिनाथ–तिलिचोताल पदमार्ग पहिचान
बेनी : पर्यटन व्यवसायीले मुस्ताङको प्रसिद्ध धार्मिकस्थल मुक्तिनाथबाट विश्वको सबभन्दा अग्लो स्थानमा रहेको ताल तिलिचो जोड्ने पदमार्ग पहिचान गरेका छन् । मनाङको नेस्याङ गाउँपालिका–९ पर्ने तिलिचो समुद्र समहदेखि ४ हजार ९ सय ५४ मिटरमा अवस्थित छ । उपल्लो मनाङको खासार, तारेगुम्बा, श्रीखर्क हँुदै नियमित रूपमा स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटक तिलिचो पुग्ने गरेका छन् ।
पछिल्लो समय अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजना (एक्याप)ले मुस्ताङ सदरमुकाम जोमसोम, ठिनी, मोसोकोण्डो भञ्याङ हुँदै ताल पुग्ने नयाँ पदमार्ग पहिचान गरेपछि दुवै जिल्लाबाट पर्यटक त्यहाँ पुग्ने गरेका थिए । हिन्दू र बौद्ध धर्मावलम्बीको आस्थाको धरोहर मुक्तिनाथमा आउने पर्यटकलाई लक्ष्य गरी नयाँ पदमार्ग पहिचान गरिएको पर्यटन व्यवसायी सुरज गुरुङले जानकारी दिए । ‘तिलिचो पुगेर मुक्तिनाथ आउन चाहने पर्यटक जोमसोम पुगेर फेरि माथि आउनुपर्ने बाध्यता थियो । त्यही समस्यालाई ध्यानमा राखेर नयाँ पदमार्ग खोज्नुपरेको हो’, व्यवसायी गुरुङले भने, ‘अब मुक्तिनाथ आएका पर्यटक तिलिचो पुग्न र तिलिचो आएका पर्यटक मुक्तिनाथ आउन सजिलो भएको छ ।’
तिलिचो ताल धार्मिक हिसाबले महŒवपूर्ण मानिन्छ । भगवान् शिवले तपस्या गरेको र कागबेनी ऋषिले ज्ञान प्राप्त गरेको धार्मिक मान्यता छ । ‘तिलिचो ताल पर्यटक मात्र नभएर धार्मिक पर्यटक पनि पुग्छन् । तिलिचो र मुक्तिनाथसँगै दर्शन गर्न सम्भव भएको छ’, व्यवसायी गुरुङले भने । नयाँ पदमार्ग पहिचानपछि तिलिचो पुगेका पर्यटक एकै दिनमा मुक्तिनाथ झर्न सक्छन् । तर, मुक्तिनाथबाट तिलिचो जाने पर्यटक रिसाम्बा भन्ने स्थानमा अस्थायी सेल्टर बनाएर बास बस्नुपर्ने हुन्छ । मुक्तिनाथबाट डारिङ, लिरिहुँदै रिसाम्बा पुगेर बास बसेपछि भोलिपल्ट ५२ सय मिटरको मुख्य भञ्ज्याङ पार गरेपछि तालमा पुग्न सकिन्छ । त्यही दिन रिसाम्बामा आएर बास बस्ने र अर्को दिन मुक्तिनाथ फर्कन सकिने व्यवसायीले जानकारी दिएका छन् ।
मुक्तिनाथ–तिलिचो पदमार्ग एड्भेञ्चर टे«क हुने अर्का पर्यटन व्यवसायी सोनाम लामाको भनाइ छ । ‘पहिला हाम्रा पूर्वज यही मार्ग हँुदै मनाङ जान्थे । त्यसलाई केही स्तरोन्नति गर्नुपर्ने छ भने अस्थायी सेल्टर पनि बनाउनुपर्ने छ’, व्यवसायी लामाले भने, ‘मुक्तिनाथ र तिलिचोलाई जोड्न सकियो भने मुक्तिनाथको पर्यटन पनि उच्च हुँदै जान्छ ।’ यो रुटमा जाने पर्यटकले भोजन र बासको व्यवस्था आफैंले गर्नुपर्ने हुन्छ । ‘होटल व्यवसाय विस्तारबारे हामीले सोचेका छौं । तर, यहाँको पदमार्गलाई व्यवस्थित बनाउन एक्याप र सरकारी निकायले सहयोग गर्नुपर्छ’, व्यवसायी लामाले भने ।