सिरहा : औरही गाउँपालिका–१ दरहिया गाउँका दिनेश यादव मंगलबार एक बोरा डीएपी (रासायनिक मल) लिन ४० किलोमिटर टाढा लहान बजार आए । भारतबाट मलखाद ल्याउन भारतीय प्रहरीले रोक लगाएपछि यादव लहान आएका हुन् ।
१० बिघा जग्गामा धान खेती गरेका उनलाई एक बोरा मलले पुग्दैन तर त्योभन्दा बढी मल कृषि सामग्री कम्पनीले दिने गरेको छैन । नागरिकता देखाएपछि प्रतिव्यक्ति एक बोरा मल कम्पनीले उपलब्ध गराउँछ ।
लहान नगरपालिका–२२ सिसवनीका सञ्जीव चौधरीले तीन दिन धाउँदा एक बोरा मल पाए । उनका अनुसार धान रोपाइँ भइरहेकै बेला मल अभाव हुँदा किसान मर्कामा परेका छन् । उनीहरूजस्तै बिहानदेखि लाइनमा बसेर रामबहादुर सिंह, बेचनीदेवी साफी, देवसुनैर साफी, रामकुमार यादवलगायतले एक÷एक बोरा मल लिएका छन् ।
कृषि सामग्री कम्पनी शाखा प्रमुख चन्द्रप्रसाद चौलागाईंका अनुसार सहकारी संस्थालाई मलखाद दिइन्छ, त्यसपछि किसानले त्यहाँबाट किन्छन् । ‘प्रत्येक किसानलाई बोराका बोरा मल दिने प्रावधान छैन’, उनले भने, ‘सहकारीमार्फत गाउँ–गाउँमा खाद पठाउने गरेका छौं ।’ केन्द्रबाट पर्याप्त मलखाद नपठाइएको उनले जानकारी दिए । ‘सिरहामा कम्तीमा २० हजार बोरा डीएपी मल आवश्यक छ’, उनले भने, ‘तर, यहाँ अहिलेसम्म ५ हजार बोरा मात्र आएको थियो, ४ हजार बोरा बेचिसकेका छौं । बाँकी स्टकमा छ ।’
उनका अनुसार युरिया पर्याप्त छ । धान रोपाइँका बेला डीएपी मल चाहिन्छ । ‘केन्द्रले समयमा मलखाद नपठाएपछि हामीले किसानलाई उपलब्ध गराउन सकेनौं’, उनले भने, ‘हामीले यहाँका सयवटा सहकारीलाई मल उपलब्ध गराउँदै आएका छौं ।’ उनका अनुसार सहकारीले ५ प्रतिशत नाफा लिएर किसानलाई बेच्न गरेका छन् । ‘सहकारीले कसरी मल बेच्छन् ? त्यसको अनुगमन गर्ने निकाय जिल्ला प्रशासन कार्यालय हो’, उनले भने, ‘सहकारीले बढी मूल्य लिएर बेच्ने गरेको सुनिन्छ, त्यसको अनुगमन जरुरी छ ।’
बजारमा मल किन्दा महँगो पर्ने गरेको किसान रामबहादुर सिंहको गुनासो छ । ‘भारतबाट मलखाद आउन दिएको भए सस्तो हुन्थ्यो’, उनले भने, ‘कम्पनीबाट सहकारीमार्फत गाउँ–गाउँ मल जान्छ तर बिचौलियाले किसानलाई महँगोमा बेच्ने गरेका छन् ।’ कृषि सामग्री कम्पनीमा २ हजार १ सय ८८ पर्ने मल किसानकहाँ पुग्दा बोराको ३ हजार रुपैयाँसम्म पुग्ने गरेको उनले सुनाए ।
‘समयमा पानी पर्दा गत वर्ष हामीले राम्रो उब्जनी हुने आशा गरेका थियौं’, सखुवानन्कारकट्टी गाउँपालिका–३ महदेवाका रामकुमार यादवले भने, ‘अहिले पानी पर्दैन, मलखाद पनि अभाव छ । रोपेको धान पनि जोगाउन धौधौ भयो ।’
विद्युतीय मोटरबाट पानी चलाएर धान पटाउने गरेको उनको भनाइ छ । ‘गाउँ–गाउँमा सरकार भन्छ तर किसानलाई कुनै सहुलियत भएको अनुभूति भएको छैन्’, उनले भने, ‘किसानलाई कहिले उँभो लाग्ने खोइ ? ’
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
