लहलहैमा सम्बन्धविच्छेद
भैरहवा : वर्षौं सँगै जीवनयापन गरेका रूपन्देही बुटवल क्षेत्रका एक दम्पतीले गत वर्ष जिल्ला अदालतमा सम्बन्धविच्छेद गरे । ३५ वर्षीया प्रिया क्षत्रीले (नाम परिवर्तन) पति ४२ वर्षीय रवि क्षत्री (नाम परिवर्तन) ले आफूलाई खान लाउन नदिएकोलगायत कारण देखाउँदै जिल्ला अदालतमा सम्बन्धविच्छेदको मुद्दा दायर गरिन् । अदालतले पनि यी दम्पतीको सम्बन्धलाई विच्छदको फैसला सुनाइदियो ।
प्रत्येक वर्ष सम्बन्धविच्छेदका घटना वृद्धि हुँदै गएको जिल्ला अदालत रूपन्देहीले जनाएको छ । अदालतमा दर्ता भएका पछिल्ला तीन वर्षको तथ्यांक हेर्दा जिल्लामा प्रत्येक वर्ष झण्डै एक सयको हाराहारीमा सम्बन्धविच्छेदका घटना आउने गरेको देखिएको छ । आर्थिक वर्ष ०७२/७३ मा सम्बन्धविच्छेदसम्बन्धी ३ सय ५८ मुद्दा दर्ता भएका छन भने ०७३÷७४ मा ४ सय १२ वटा र ०७४÷७५ मा ५ सय १४ वटा मुद्दा दर्ता भएको रूपन्देही जिल्ला अदालतका स्रेस्तेदार सञ्जीव पोखरेलले जानकारी दिए ।
पोखरेलका अनुसार सम्बन्धविच्छेद गर्नेमा सबैभन्दा बढी २० देखि ३५ वर्ष उमेर समूहका रहेका र केही मात्रामा मात्र पाका उमेरका छन् । लहलहैमा किशोरावस्थामै विवाह गर्ने र पछि पछुताउने प्रवृत्तिका कारण विवाहको केही वर्षमै युवायुवतीले सम्बन्धविच्छेदको बाटो रोज्ने गरेका छन् । अदालतमा मुद्दा दर्ता गराउन आउनेमध्ये ८० प्रतिशत बढी २० देखि ३५ वर्ष उमेरका र अन्य उमेर समूहका २० प्रतिशत रहेका स्रेस्तेदार पोखरेलले बताए ।
सम्बन्धविच्छेद गर्नेमध्ये ७० प्रतिशत पहाडी मुलका छन् ।
सम्बन्धविच्छेद गर्नेमध्ये ७० प्रतिशत पहाडी मुलका छन् । सम्बन्धविच्छेदका लागि महिलाले दायर गराउने मुद्दामा पतिले खान लाउन नदिएको, हेरचाह नगरेको, झैंझगडा गरेकोलगायत विषयमा उल्लेख गरिएको छ । तर सम्बन्धविच्छेदको वास्तविक कारण पति वैदेशिक रोजगारमा जानु, लामो समयसम्म एकअर्काबिना हुनु, सम्पति, यौनइच्छालगायत हुने गरेको जानकारहरू बताउँछन् । संयुक्तभन्दा एकल परिवारमा बढी रहेको तथा वैदेशिक रोजगारमा रहेका पति तथा तिनका पत्नी सहरमा बस्नाले महिलामा परिवर्तनको सोच आएको र पारिवारिक कलह बढेकाले सम्बन्धविच्छेदका घटना बढी हुने गरेको स्रेस्तेदार पोखरेल बताउँछन् ।
समाजशास्त्री उमेश रिजालले बढ्दै गएको सम्बन्धविच्छेदको घटनाले समाजलाई नकारात्मक दिशातर्फ धकेलेको बताउँदै यसको न्यूनीकरणका लागि राज्यले विद्यालयदेखि कलेज तहसम्म पूर्वीय दर्शनको शिक्षाबारे अध्ययन गराउन आवश्यक रहेको बताए । अदालत पुग्ने मुद्दालाई विश्लेषण गर्दा अधिकांशले ससानो झगडाकै कारण पनि सम्बन्धविच्छेद गरेको देखिएको बताउँदै समाजशास्त्री रिजालले न्यून मात्रामा मात्र वास्तविक उत्पीडनमा परेर अदालतसामु सम्बन्धविच्छेद गर्ने गरेका बताए । यस्तै जिल्ला अदालतमा मुद्दा दर्ताको संख्या बढ्दै गएको छ । रूपन्देही जिल्ला अदालतका मुख्य न्यायाधीश नरिश्वर भण्डारीले अदालतसम्म सर्वसाधरणको सहज पहुँच तथा कानुनको प्रयोग गरेकोले मुद्दा दर्ताको संख्यामा वृद्धि भएको बताए ।