मैले पितृवात्सल्यको अनुभव गर्न पाइनँ । म पाँच वर्षको हुँदा नै बुवा बित्नुभयो । उहाँ प्रायः भारततिरै बस्नुुहुन्थ्यो । बुवा निकै विद्वान हुनुहुन्थ्यो, पुराण वाचन गर्नुुहुन्थ्यो । उहाँ राजपरिवारको पण्डितमध्येको एक हुनुहुँदो रहेछ । आमा पनि उतै जागिर खानुहुन्थ्यो । म भने फुपूहरूका साथमा काठमाडौंमै बस्थेँ । त्यतिबेला हामी खिचापोखरीबाट पुुरानो बानेश्वर सरेका थियौं ।
हाम्रो समय संक्रमणकालीन अवस्था जस्तै थियो । हामीभन्दा अगाडिको पुस्ताले जहानियाँ राणाशासनका विरुद्ध आन्दोलन गर्यो । संस्कृत पढ्ने विद्यार्थीले जयतु संस्कृतम् आन्दोलन गरे । हामीबीचको पुस्ता भर्खर हुुर्कंदै थियौं । हामीले २०१५ सालमा आमचुनाव भएपछि मात्रै राजनीतिक कुराहरू थाहा पायौं । मलाई पनि चुनावको बेलामा झन्डा बोकेर यताउता दौडिएको सम्झना आइरहन्छ ।
हामी केटाकेटी हुँदा काठमाडौं सहरको रूपमा विकास हुन थालेको मात्र थियो । बानेश्वर गाउँ पनि होइन, सहर पनि हुँदै होइन, काँठ पनि होइन जस्तै थियो । हाल पुरानो बानेश्वरको ट्राफिक भएको ठाउँमा सानो बजारको आभास हुन्थ्यो । त्यहाँ केही कपडा, किराना, घिउचाकु, तमाखु, हलुवाई पसल आदि थिए । गौशाला र चाबहिल पनि यस्तै थियो । डिल्लीबजार अलि ठूलो जस्तो लाग्थ्यो । हाम्रो बत्तीसपुतलीको गल्लीमा ४ बजेपछि हिँड्न डर लाग्थ्यो । हामी गीत गाउँदै, सुुसेल्दै, कराउँदै हिँड्थ्यौं ।
हाम्रो पालामा अहिले जस्तो पढ्ने सुविधा थिएन । मेरो प्रारम्भिक पढाइ आदर्श विद्या श्रमबाट सुरु भयो । पछि त्यो स्कुल लडेपछि राम मन्दिरमा सर्यो । त्यसबेला पशुपतिमा शारदा विद्या श्रम र चाबहिलमा पशुपति हाइस्कुल थिए । कक्षा ९ र १० मा सरकारी छात्रवृत्ति पाएर म दरबार हाइस्कुल गएँ । एसएलसी परीक्षा दिनेबेलामा म बुटवल पुगेको थिएँ । मेरो केन्द्र भने काठमाडौं तोकिएको थियो । कान्छी दिदीको विवाह भैरहवामा भएकाले म त्यता पुगेको हुँ । बुटवलमा रहँदा म सडक विभागमा ज्यालादारी गर्थें । त्यो सुपरभाइजर जस्तै जागिर थियो ।
हाम्रो स्कुले जीवन अहिलेभन्दा फरक थियो । सबेरै उठेर ठूलो झोला बोकेर जानु पर्ने बाध्यता थिएन । हामी हिँडेरै स्कुल जान्थ्यौं । स्कुल ढिलो पुग्दा सरहरूले छड्के आँखाले हेर्नुुहुन्थ्यो । नेपाली पढाउने कृष्णप्रसाद सरले साह्रै राम्रोसँग पढाउनुुहुन्थ्यो । पाठ नबुझाउँदा पिट्ने चलन थियो । हिजोआज त्यो चलन पूरै हटेको छ ।
मैले बाल्यकालमा खासै उपद्रो गरिनँ । म गाई चराउन पनि जान्थेँ । हामी निगुरो च्याउ खोजेर ल्याउँथ्यौं । च्याउ खान मिल्ने कि नमिल्ने भनेर दिदीहरूले निक्र्योल गर्थे । हामी वागमतीमा पौडी खेल्न जान्थ्यौं । उतिबेला वागमती स्निग्ध, सफा र कञ्चन थियो । गौरीघाट र आर्यघाटको बीचमा सूर्यघाट थियो । त्यहाँको दहमा भुँमरी पथ्र्यो । पौडी खेल्न सिपालु साथीहरू मात्र त्यहाँ जान्थे । हालको तीनकुने नजिकै पनि त्यस्तै खतरनाक दह थियो । एकटक पौडी खेल्दाखेल्दै मैले पनि पानी खाएँ । मलाई साथीहरूले दुर्घटना हुनबाट बचाए ।
म घरबाट एक दुई पैसा खर्च पाउँथे । त्यतिबेला अहिलेजस्तो किनेर खाने ठाउँ पनि हुँदैनथ्यो । घरमा बाहिर खाएको थाहा हुन्छ भन्ने डर पनि उत्तिकेै हुन्थ्यो । हामी भकुण्डो पनि खेल्थ्यौं । त्यसबेला रबरले बनेको सानो भकुण्डो किन्न पाइन्थ्यो । दीपक जंगम, उज्ज्वल शर्मा, भोला चालिसे, भोलानाथ बस्नेत आदि मेरा खेल्ने साथी थिए । दिदीबहिनीसँग लुकामारी खेल्दा पनि उत्तिकै मज्जा आउँथ्यो ।
भाइबहिनीको रुचि एकातिर हुन्छ, परिवारको अर्कोतिर । त्यकारण अभिभावकको सल्लाहमा आफ्नो रुचिको काममा हात हाल्नुपर्छ । हरेक काममा लगनशीलता चाहिन्छ । नत्र सोचेको काममा सफलता हात पार्न गाह्रो हुन्छ । म सुरुदेखि अरूको लेखाइ देखेर लोभिन्थेँ । खुब ध्यान दिएर पढथेँ ।
माधव घिमिरेका कविता, लेखनाथ पौड्यालका कविता, भीमनिधि तिवारीका नाटक, गुरुप्रसाद मैनाली, विजय मल्ल, गोविन्दबहादुर मल्लका कथाले मलाई खुब आकर्षित गरेको थियो । तुलसी दिवस, द्वारिका श्रेष्ठ, भूपि शेरचनका कविता पढिरहन्थेँ । मलाई पनि त्यस्तै लेख्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लागिरहन्थ्यो । पढ्दै गएपछि ममा पनि आत्मविश्वास बढ्दै गयो । एक पटक मेरो रचना रूपरेखामा पठाएको थिएँ, छापिएछ । त्यतिबेला मेरो खुसीको सीमा नै रहेन । त्यसपछि नै मैले लेखेरै खान्छु भन्ने संकल्प लिएँ ।
प्रायः हामी एकै खाले लेखिरहेका हुन्छौं । शब्द र शैलीको विकल्प खोज्दैनौं । लेखाइमा जहिल्यै फरकपन चाहिन्छ, नत्र लेखाइ जीवन्त बन्न सक्दैन । कुनै पनि कुरा सिकेर सकिँदैन । जिज्ञासाले प्रश्न पनि जन्माउँछ । हामीमा हर काममा आत्मविश्वास पनि चाहिन्छ । मेरा साथीहरूले गरेको काम गर्न सक्छु भन्ने भएपछि काम गर्न सहज हुन्छ ।
शैलेन्द्र साकारका कथा कविता ज्यादै राम्रा छन् । उनले साहित्य के हो भन्दा ‘साहित्य हजार भोल्टको बिजुलीको नाङ्गो तार छुँदा उत्पन्न हुने भट्काझैं हुनुपर्छ ’ भनेर जवाफ दिए । हो साहित्य झट्का दिन सक्ने हुनुपर्छ । सत्य कुरा पनि त्यही हो । हामी सबैमा त्यस्तै राम्रो लेख्छु भन्ने आत्मविश्वास चाहिन्छ । आत्मविश्वास पनि आफैंले जगाउने हो अरूले हाइन ।
हाम्रो समाज विचित्रको छ । यहाँ हरेक तह र तप्काका थरीथरीका मान्छे बसोबास गर्छन् । तिनीहरूका बीचमा संवादको आवश्यकता पर्छ । यो संवादको थालनी नै पत्रकारिता हो । पछिल्लो समय सञ्चार एउटा शास्त्रको रूपमा विकास हुँदै आएको छ । पत्रकारिता यसकै अंग भएको छ । तर पनि पत्रकारितामा नयाँपन देखिन छाडेको छ । हरेक बिहान सबै अखबारहरूमा एकरूपता देखिन्छ । लेखाइमा विविधता भएन भने हाम्रो उद्देश्य पूरा हुन गाह्रो हुन्छ ।
(वरिष्ठ पत्रकार नेपालसँग समीरबाबु कट्टेलले गरेको कुुराकानीमा आधारित ।)
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
