मुस्ताङका कैदीबन्दीहरुको गुनासो: भत्किएको जीर्ण भवनमा सुत्नै सकिएन
जोमसोम: मुस्ताङको जोमसोम कारागार भवन भत्किएपछि त्यहाँ बस्ने थुनुवा कैदीबन्दीहरुले गुनासो गर्न थालेका छन् ।
बुधबार एक तले ९ कोठा भएको जीर्ण कारागार भवन अचानक भत्किएपछि बन्दीहरुले नयाँ बसोबासका लागि प्रबन्ध मिलाउन प्रशासन समक्ष माग गरेका छन् ।
२०२७ सालअघि निर्माण भएको उक्त कारागार भवन ५० वर्ष पुरानो भइसकेको छ । तत्कालिन सहायक अञ्चालाधिश बस्ने ढुङ्गा र माटोले बनेको सो कारागार भवनको ३ कोठा पूरै भत्किएको छ भने अन्य भाग समेत चर्किएर क्षत विक्षत भएका छन् ।
भवन भत्किए पनि कारागारका कैदीबन्दीलाई अन्य सुरक्षित स्थानमा स्थान्तरण गरिएको छैन । उनीहरु अहिले पनि भत्किएकै जीर्ण भवनमै सुत्न र बस्न बाध्य छन् । यसअघि भत्किएको जीर्ण कारागार भवनको दुई कोठामा कैदीबन्दी, ६ कोठामा सुरक्षाकर्मी र एक कोठामा जेलर बस्ने गर्थे । भवन भत्किएपछि त्यहाँ बस्ने सुरक्षाकर्मीलाई आपतकालीन अर्को भवनमा स्थान्तरण गरिएको छ भने कैदीबन्दीलाई राख्ने अर्को वैकल्पिक भवन नहुँदा व्यवस्थापनमा समस्या परेको छ ।
भत्किएको जीर्ण मुस्ताङ कारागार भवनमा कैदीबन्दी निस्सासिएरै बस्न बाध्य छन्। त्यसो त उनीहरुलाई कारागारले सुरक्षाकर्मी स्थान्तरण गरिएको स्थानमा राख्न खोजे पनि कैदीबन्दीले त्यहाँ झनै निस्सासिएरै बस्नुपर्ने जनाउँदै बस्न मानेका छैनन् । उनीहरु बरु जोखिम नै मोलेर भए पनि सोही जीर्ण भवनमा बस्न चाहेको कारागार प्रमुख भुवन केशीले जानकारी दिए । दश जनाको क्षमता भएको कारागारको साँघुरो २ कोठामा उनीहरुलाई राखिएको छ । कारागार मापदण्ड अनुसार पूर्वाधार नहुँदा कैदीबन्दीको न्युनतम मानवअधिकार समेत रक्षा नभएको भन्दै उनीहरुले गुनासो गरेका छन् ।
यता स्थानीय प्रशासन तथा कारागार कार्यालयले सुरक्षा संवेदनशीलता र कैदीबन्दीको ज्यान सुरक्षित राख्ने दुबै चुनौती थपिएको बताएको छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालयले बिहीबार भत्किएको भवनको लागत स्टमेट तयार गरी तत्काल पूननिर्माण गर्न कारागार व्यवस्थापन विभागमा पत्रचार गरेको जनाएको छ । भवन भत्किएपछि बन्दी सुरक्षाका लागि बन्दी स्थान्तरण गर्न विभागसँग सहमती भइसकेको प्रशासनको भनाइ छ ।
मुद्दा फैसला भएका कैदी-बन्दीलाई अन्य जिल्लामा स्थान्तरण गर्ने र फैसला नभएका बन्दीलाई जिल्लामै राख्ने तयारी भएको जनाइएको छ । यस्तै, भवनको पून निर्माणले मात्र दीर्घकालीन समस्या समाधान नहुने भएकाले विभागसँग मुस्ताङ कारागारलाई मापदण्ड अनुसारको नयाँ भौतिक संरचना निर्माण गर्न माग गरिएको छ । स्थानीय स्तरमा कारागार भवन यथाशिघ्र चाँडो स्थायी पक्की संरचना निर्माणको खाँचो रहेको सरोकारवालाहरुले बताएका छन् ।
मुस्ताङ कारागारको केही कोठा भत्किए पनि उक्त भवन पूर्ण जोखिम रहेको छ । भवनको भित्री र बाहिरी भाग समेत पूरै चर्किएर क्षत विक्षत भएकाले बन्दी सुत्ने कोठा कुनै पनि बेला भत्किन सक्ने जोखिम छ । यसअघि पटक पटक स्थानीय प्रशासनले कारागारको विद्यमान अवस्थाको जानकारी गराए पनि विभागले चासो दिएको पाइएको छैन ।
विभागको वेवास्ताका कारण मुस्ताङ कारागारका बन्दीले पाउने न्युनम प्राप्त गर्ने मानवअधिकारका शर्तहरु पूरा हुन नसकेको हो । कारागारका बन्दी भन्छन्, “हामी यहाँ २ वटा साँघुरो कोठामा निस्सासिएरै बस्न बाध्य छौँ । कारागार कारगार जस्तो छैन ।" उनीहरुले २४ सै घण्टा साँघुरो कोठामा बस्नु परेको र कहिल्यै घामको मुहार समेत देख्न नपाएको बताए "कारागारको सबै कोठा चर्किएकाले कतिखेर के हुने थाहा छैन, राति सुत्दा समेत निर्धक्क सुत्न पाइँदैन । भवन जीर्ण छ, राति निद्रा लाग्दैन," बन्दीले भने ।