सप्तकोशीको कटानले श्रीलंका टापुको बस्ती जोखिममा

सप्तकोशीको कटानले श्रीलंका टापुको बस्ती जोखिममा

धरान : सप्तकोसी नदीमा आएको बाढीले पश्चिम क्षेत्रमा तीव्र कटान गरेको छ । पूर्वी पहाडि जिल्लामा लगातार वर्षात भएपछि सप्तकोसीमा पानीको बहाव उच्च भएको छ। बाढी सुनसरीको बराहक्षेत्र नगरपालिका ६ र ९ को श्रीलंका टापुतर्फ फर्किएपछि यहाँ तीव्र कटान सुरु भएको हो।

यस अगाडि पूर्वी तटबन्दतर्फ बढी बग्ने सप्तकोसी यस पटक भने पश्चिमतर्फ फर्किएको छ । भारतको विहार सरकारले पूर्वी तटबन्द निर्माण गरेपछि कोसीले पश्चिमतर्फ धार परिवर्तन गरेको हो।

भारतले पश्चिमतर्फ तटबन्द निर्माण नगरेका कारण यस क्षेत्रमा बाढीले बर्षेनि हजारौं विघा जमिन कटान गरेको छ । बाढीले जमिन कटान गर्दै सप्तकोसीको बीचमा पर्ने श्रीलंका टापुको बस्ती नजिक आएपछि स्थानीय त्रसित छन् ।  

सप्तकोसीको बाढीले पश्चिम तर्फको भू-भाग कटान गर्दा श्रीलंका टापुका ५ सय घरपरिवार बाढीको उच्च जोखिममा रहेको बराहक्षेत्र नगरपालिकाका ६ का वडा सदस्य श्यामबहादुर लिम्बूले बताए।

उनले सप्तकोसीले पश्चिततर्फको श्रीलंका टापु आसपासका क्षेत्रमा नौ किलोमिटर कटान हुँदा २ हजार ५ सय खेतीयोग्य जमिन गुमाउनु परेको गुनासो गरे।  बाढी बस्ती नजिक आएपछि सप्तकोसीको बीचमा रहेको श्रीलंका टापुका ५ हजार भन्दा बढी सर्वसाधारण विस्तापित हुने अवस्था रहेकाले तत्काल कोसी कटान नियन्त्रणको काम थाल्न वडा सदस्य लिम्बूले सरकारसँग माग गरेका छन् । 

बाढीले बर्षेनि सर्वसाधारणका घरखेत बगाउँदा समेत स्थानीय प्रदेश र संघीय सरकारले बाढी नियन्त्रणमा चासो नदिएको र पीडित परिवारलाई राहत उपलब्ध नगराएको स्थानीयको गुनासो छ । 

कोसी कटान संर्घष समितिका अध्यक्ष मिश्रीलाल महतोले नदीले जमिन कटान गरेर बस्ती नजिक आउँदा समेत यहाँका बासिन्दाको ज्यूधनको सुरक्षाका लागि सरकारले कुनै पहल नगरेको गुनासो गरेका छन् । 

भारतको नियन्त्रणमा रहेको कोसी व्यारेजका सबै ढोका नखोलेका कारण कोसीमा आएको बाढीले हालसम्म ५० हजार विघाभन्दा बढी जमिन कटान गर्नुका साथै हजारौं परिवार विस्तापित भएको उनले बताए । 

विस्तापित भएका परिवारलाई भारत सरकारले क्षतिपूर्ति दिने कोसी सम्झौतामा उल्लेख गरिएको छ । तर हालसम्म हजारौं कोसी पीडितहरुले क्षतिपूर्ति पाएका छैनन् ।सप्तकोसीले सुनसरीको बराहक्षेत्र नगरपालिका, कोसी गाउँपालिका, उदयपुरको बेलका नगरपालिका र सप्तरीको  कङकालिनी हनुमाननगर नगरपालिका, कोलारी तिलाठी र छिन्नमस्ता नगरपालिकामा ५० हजार विघाभन्दा जमिन कटान गरेको सम्पर्क तथा भुआर्जन कार्यालय कोसी आयोजनाका भुआर्जन अधिकृत सन्तोष लिम्बूले बताए । 

उनले कोसी सम्झौताअनुसार प्रमाणीकरण भएको ७ हजार ८ सय ६३ विघा जमिन भारतले उपलब्ध गराउनुपर्ने बताए। तर, ८० करोड ४६ लाख रुपैयाँ क्षतिपूर्ति बापतको रकम हालसम्म उपलब्ध नगराएका कारण पीडितले कष्टकर जीवन विताउन बाध्य भएको बताए ।

१० हजारभन्दा बढी घरपरिवार विस्तापित भएको कोसीपीडित संर्घष समितका सचिव बाबुराम कार्कीले बताए । उनले कोसीमा आएको बाढीले घरखेत गुमाएर कष्टकरण जीवन बिताइरहेकाहरुलाई कोसी सम्झौताअनुसार राहत र क्षतिपूर्ति दिलाइ दिन सरकारसँग माग गरेका छन् । 

२०२२ सालमा नदीमा ब्यारेज निर्माण भएसँगै भारतले कोसी ब्यारेजमा आफू अनुकूल मात्र ढोका खोल्ने गरेको  छ। जसका कारण सुनसरी, सप्तरी र उदपुरको मानव बस्ती डुवान पारेर सर्बसाधारणलाई त्रासमा बस्न बाध्य पारिएको कोसी पीडित सन्तो चन्द्रबंसीले बताए । 

कोसीले घरखेत बगाएर विस्तापित बनाउँदा समेत यतिका दिनसम्म पनि सरकारले क्षतिपूर्ति नदिएका कारण जीवनयापनमा गम्भीर समस्या परेको उनको गुनासो छ । 

तत्कालिन राजा महेन्द्र शाह र भारतका तत्कालिन प्रधानमन्त्री जहरुलाल नेहरुले कोसी ब्यारेज निर्माण गर्न र आसपासका विस्थापितलाई भारत सरकारले राहत र क्षतिपूर्ति उपलब्ध गराउने सम्झौता गरेका थिए ।

सुनसरीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी उमेश ढकालले कोसीले पश्चिमी क्षेत्र कटान गरी मानव वस्तीलाई असर गर्न लागेको विषमा नेपाल सरकार र भारत सरकारको ध्यानकर्षण गराएको बताए । 

उनले कोसी आसापासका वासिन्दालाई सुरक्षित स्थानतर्फ स्थान्तरण गर्ने पहल भइरहेको बताए । २०६५ भदौ २ गते नदीले पूर्वी तटबन्ध भत्काएर सुनसरीका साविकका हरीपुर, श्रीपुर, पश्चिम कुसाहा र लौकही गाविसको सयौं विघा खेतीयोग्य जमिन मरुभूमि बनाउनुका साथै ५ हजार बढी घरपरिवारलाई विस्थापित बनाएको थियो । 


प्रतिक्रिया दिनुहोस !

Unity

working together is no longer optional-it is a matter of compulsion

Annapurna Media Network has announced the Unity for Sustainability campaign which comes into force from January 1, 2022. The main aim of this campaign is to 'lead the climate change dialogue' working closely with all the stakeholders on sustainable development mode, particulary focusing on climate-change issues.