मुटु जोगाऊँ

नेपालको जनसंख्याका एक तिहाई अर्थात् १ करोडजनामा कुनै न कुनै रूपमा मुटुरोग छ भन्ने तथ्यांक आफैंमा डरलाग्दो हो । मुटुरोग विशेषज्ञहरू र स्वास्थ्य निकायहरूले त्यसै भन्छन् ।

पछिल्लो २० वर्षमा मुलुकमा मुटुरोगी ५ गुनाले बढेका छन् । यो तीब्रतर रूपमा भइरहेको वृद्धिले ठूलो संख्याका नेपालीलाई रोगी बनारहेको देखाउँछ । मुटुरोग सामान्य होइन, घातक हो, जसको उपचार साधारण नेपालको गच्छेले भ्याउँदैन । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार बर्सेनि २ करोड ५ लाख मानिसले विश्वभर मुटुरोगकै कारण ज्यान गुमाउँछन् । नेपाल जस्ता गरिब मुलुकमा मुटुरोगी धेरै बढिरहेका छन् । र, २०३० सम्म बर्सेनि मुटुरोगकै कारण मृत्युवरण गर्नेहरू २ करोड ५० लाख पुग्ने अनुमान छ । यो नेपाल र नेपालजस्तै गरिब मुलुकहरूको ठूलो चुनौती बनेको छ ।

मुटुरोगी बढ्नुको प्रमुख कारण जीवनशैली र खानपान हो । चिकित्सकहरूका अनुसार ९० प्रतिशत नेपालीले मुटुरोग नहुने खानपान गर्दैनन् । जे खान्छन् र जस्तो जीवनशैली बिताइरहेका छन्, त्यसैले बनाइरहेको छ, मुटुरोगी । नेपालमा करिब ३० प्रतिशत वयस्कलाई उच्च रक्तचाप रहेको नेपाल एनसीडी एलायन्सले जनाएको छ । २५ प्रतिशतलाई कोलेस्टेरोल छ । १० प्रतिशत मधुमेह रोगी छन् । खानपानमा जंकफुट अर्थात् पत्रु खानाको चलन बढिरहेको छ । धूमपान, मद्यपान गर्ने बढेका छन् । चिल्लो र बोसोयुक्त खाना खानु पनि मुटुरोग निम्त्याउने अर्काे मुख्य कारण हो ।

सरकारले १५ वर्षभन्दा मुनिका बालबालिका र ७५ वर्षमाथिका ज्येष्ठ नागरिकको मुटुरोग उपचार निःशुल्क गर्छ । उपचारका विभिन्न प्रविधि पनि भित्रिएका छन् । अरू उमेर समूहमा पनि १ लाख रुपैयाँको उपचारमा सरकारी सहयोग नै पाइन्छ । तर राज्यले उपचारमा भन्दा रोग नलाग्नेतिर ध्यान बढाउन जरुरी छ । 

नागरिकले पनि आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल गर्दै खानपान र जीवनशैलीमा व्यापक सुधार गर्नुपर्छ । सबैभन्दा पनि आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल आफैं राख्नु सबै नागरिकको कर्तव्य हो । त्यसमा राज्यले सचेत तुल्याउने र स्वच्छ खानपानको वातावरण तयार गर्न दायित्व निर्वाह गर्नुपर्छ नै । खानाको स्वच्छता र मापदण्डमा राज्यको नियमन अत्यन्त कडा हुनुपर्छ । तर, हाम्रो देशमा ठूलो हेलचक्र्याइँ गरिएको छ । त्यसैले नागरिक रोगी भएका छन् । मुटु नजोगाई जीवन स्वस्थ्य हुँदैन, तसर्थ मुटु जोगाउनुपर्छ । स्वस्थ नागरिक नै देशका सम्पत्ति हुन् ।