विदेश जाने ह्वात्तै घटे: रेमिटेन्स वृद्धिदर पनि खुम्चियो

काठमाडौं: गत आर्थिक वर्ष वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्या झन्डै एक लाखले घटेको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा कुल पाँच लाख १२ हजार आठ सय ८७ जना कामको खोजीमा वैदेशिक रोजगारीमा गएकामा आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा त्यो संख्या घटेर चार लाख १८ हजार सात सय १३ जनामा सीमित भएको हो ।

यस आधारमा भर्खरै सकिएको आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा कामको खोजीमा विदेसिनेको संख्या ९४ हजार एक सय ७४ जनाले घटेको देखिन्छ । यो १८.३७ प्रतिशतले गिरावट हो । सरकारले शुक्रबार गत आवमा विदेसिनेको नयाँ तथ्थांक बाहिर ल्याएको हो ।

गएको आर्थिक वर्षका सुरू महिनाहरूमा वैदेशिक रोजगारीमा व्यापक गिरावट आएको भए पनि आर्थिक वर्षको अन्त्यमा विदेसिनेको संख्यामा ह्वात्तै वृद्धि हुँदा विदेसिने प्रतिशतको गिरावटमा केही कमी देखिएको हो । असारअघि औसतमा २० प्रतिशतले वैदेशिक रोजगारीमा जाने कम भएका थिए । तर, आर्थिक वर्षको अन्तिम महिना असारमा विदेसिनेको संख्या २१.८० प्रतिशतले बढ्न जाँदा यसले वर्ष दिनकै तथ्यांकलाई सुधार्न सहज बनाइदिएको हो ।

तथ्यांक अनुसार असार महिनामा कामको खोजीमा विदेसिने बढेर ३२ हजार तीन सय ९८ जना पुगे । जबकी, अघिल्लो आर्थिक वर्षको असार महिनामै जम्मा २६ हजार ६ सय जनामात्र काम खोज्दै विदेसी भूमिमा पुगेका थिए । गएको आर्थिक वर्ष २०७२/७३ को १० महिना वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदार घटे भने जम्मा दुई महिनामा अघिल्लो वर्षभन्दा जाने प्रतिशत बढी रह्यो । आर्थिक वर्षको अन्त्यमा एकाएक जाने संख्या २१ प्रतिशतभन्दा बढीले माथि जाँदा त्यसले वर्षभरि घटेको तथ्यांकलाई पनि कम गर्न सहयोग पुर्‌याएको हो ।

वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्या १८.३७ प्रतिशतले घटेको छ । चैतसम्ममा २५ प्रतिशतले घटिसकेको संख्या वैशाख र असार महिनामा जाने बढ्दा वर्षभरिमा औसतमा १८.३७ प्रतिशतले मात्र नकारात्मक हुन गएको हो । वर्ष दिनमै काम गर्न जानको संख्या झन्डै एक जनाले घट्दा यसको असर आगामी वर्षदेखि रेमिटेन्समा बेस्सरी पर्ने देखिएको छ ।

रेमिटेन्स घट्दा त्यसले समग्र मुलुकको अर्थतन्त्रमा जोखिम पैदा गर्ने अवस्था आउँछ । पछिल्लो तथ्यांक अनुसार अर्थतन्त्रमा रेमिटेन्सको हिस्सा करिब ३० प्रतिशत छ ।

यो वर्ष भने रेमिटेन्समा ह्रास आउने छैन । विगतमा गएकाले राम्रै पैसा पठाइरहेकाले त्यसको असर केही महिनापछि मात्र देखिने अनुमान छ । पहिला गएका फर्किन थाल्ने अनि नयाँ जानेक्रममा भारी ह्रास आउँदा त्यसको प्रत्यक्ष असर देखिनेछ । तत्कालका लागि अर्थतन्त्रमा रेमिटेन्सको अन्य विकल्प देखिएको छैन ।

वैदेशिक रोजगारीमा जाने घट्दा आन्तरिक रोजगारीको बजारमा पनि चाप पर्ने देखिएको छ । वार्षिक श्रम बजारमा पाँच लाख युवा आउँछन् । तर आन्तरिक बजारमा मुस्किलले ५० हजार जनाले नयाँ कामको अवसर पाउन सक्छन् । बाँकी जनशक्तिलाई काम दिने कुनै पनि योजना सरकारसँग छैन । सरकारले नयाँ रोजगारी गन्तव्य खोजी पनि गर्न सकेको छैन ।

खाडी र मलेसिया जाने कामदारको संख्यामा कमी आउँदा त्यसको सम्रग असर वैदेशिक रोजगारीमा देखिएको हो । सरकारले गत वर्ष असारदेखि खाडी र मलेसिया निःशुल्क कामदार पठाउनुपर्ने प्रावधान ल्याएपछि यो क्षेत्रमा समस्या सुरू भएको व्यवसायीको दाबी छ । तर मलेसियाले आफ्नै आन्तरिक कारणले विदेशी कामदार लिन बन्द गरेको हो ।

मलेसियामा जाने कामदार घट्दा हामीलाई सबैभन्दा बढी असर पर्छ । वार्षिक ६ खर्ब हाराहारीमा रेमिटेन्स आउने गरेकमा मलेसियाको मात्रै ३० देखि ४० प्रतिशतको योगदान रहने गरेको छ । आगामी वर्षदेखि मलेसियाबाट अउने रेमिटेन्समा भारी गिरावट आउने अनुमान छ ।

खाडी मुलुकमा जाने कामदार पनि घटेकाले यसले समग्र रेमिटेन्सलाई बेस्सरी असर गर्न सक्छ । हाल मलेसियामा मात्रै करिब आठ लाख नेपालीले काम गरिरहेका छन् । मलेसियाले यतिबेला विदेशी कामदार लिन रोकेको भए पनि दलालले भित्रभित्रै लैजानेक्रम रोकिएको छैन । प्रिअप्रुभल ल्याएकाले एक वर्षसम्म कामदार पठाउन पाउँछन् । राष्ट्र बैंकका अनुसार गएको आर्थिक वर्षमा रमेटेन्स आयको वृद्धिदर खुम्चिएको छ ।

अघिल्लो आव २०७१/७२ मा रेमिटेन्स वृद्धिदर १२.४ प्रतिशत रहेकामा आव २०७२/७३ मा वृद्धि दर जम्मा ८.६ प्रतिशतमात्र छ । भर्खरै सकिएको आर्थिक वर्षको ११ महिनामा कुल पाँख खर्ब ९८ अर्ब ९५ करोड रुपैयाँ रेमिटेन्स भित्रिएको छ । राष्ट्र बैंकको अध्ययनले पनि आगामी वर्षदेखि रेमिटेन्स वृद्धिर खुम्चिने देखाएको छ । वैदेशिक रोजगारीमा ४३ लाखभन्दा बढी नेपाली सररकारको अनुमति लिएर गइसकेका छन् ।