ऊजस्तो हुन सकिनँ

अमृत गुरुङ समग्र नेपाली संगीतिक क्षेत्रका फरक प्रतिभा हुन् । सरदर नेपालीको उचाइ भन्दा अग्ला गुरुङको संगीत यात्राको उचाई चुम्दैछ । वरिष्ठ पत्रकार नारायण वाग्लेसँग अन्नपूर्ण फुर्सदका लागि लक्ष्मण श्रेष्ठले गरेको कुराकानीः

-को हुन् अमृत गुरुङ ?

ऊ मजस्तै छ । यायावर हो । स्वच्छन्द छ उसको जीवनशैली । एकसुरको छ । केही प्राप्तिकै लागि हिंड्छ । काठमाडौंमा पनि पैदलै हिंडिरहेको हुन्छ । सार्वजनिक बस चढ्छ । धेरै हदसम्म अमृत गुरुङ मलाई आफ्नै स्वरुपजस्तो, आफै जस्तो र आफू हुन नसकेको ऊ भइदिएको जस्तो लाग्छ । म जे हुन खोज्थें त्यो चाहिं म हुन नसकेर ऊ भइदिएजस्तो लाग्छ । त्यसैले उसलाई हेरेर तृप्तिको अनुभूती हुन्छ मलाई । ऊ बच्चाजस्तै छ ।

घुम्दाखेरी निश्चलतापूर्वक घुमिरहेको हुन्छ । त्यसैले गर्दा कहिलेकाहीं उसको प्रतिक्रिया केटाकेटीको जस्तो पनि हुन्छ । तर त्यो स्वाभाविक छ । ऊ गायक, कलाकार हो । गायक, कलाकार जति निश्चल हुनसक्यो, केटाकेटीमय हुनसक्यो त्यति उसको अपिल ज्यादा हुन्छ । भित्रैदेखी पोखिन पाउँछ नी त । उसमा आफ्नो अंश धेरै पाउँदा र आफूले गर्न नसकेको उसले गरेको देख्दा ईश्र्या पनि हुन्छ ।

अमृतको गायकी विशेषता के हो भने, गीत चाहिं नेपाली नै हुनुपर्छ भन्ने उसको हठ छ । उसको विशेषता हो यो हठ । नेपाली आधुनिक संगीतमा यस्तो हठ लिएर हिंड्ने कलाकार कतिजना छ त्यो त थाहा भएन । तर, नेपाली गीत नै गाउनुपर्छ भन्ने हठले नै उसको अहिलेसम्मको परिचय, व्यक्तित्व, जीवनशैली बनाएको छ ।

- त्यो नेपालीपनको आयाम के हो ?

नेपाली के हो के होइन, यो एउटा विषय हो । तर नेपाली जाति भित्रको अमृतले आफूले भ्याएसम्मको बुझाईको नेपालभित्रका सबै जाति, क्षेत्र, भाषाभाषी, समुदाय हो । उनी देश पुरै बुझ्नुपर्छ भनेर घुम्ने मान्छे हुन् । गीतमा नेपालीपन ल्याउनुपर्छ भन्नेमा जोड दिन्छन् । फेरी नेपाली गीतमा आधुनिकता अर्को चुनौती हो । मादल, बाँसुरीले मात्र त धान्दैन ।

बाद्ययन्त्रमा सम्पूर्ण आधुनिकताको टेको लिएको नेपाली गीत, यो मिश्रण अमृत गुरुङ र नेपथ्यको विशेषता हो । व्यक्तिगत रुपमा अमृत गुरुङ यायावरी, कल्पनाशील, सधैं हतारमा हुने मान्छे । गायकीको रुपमा नेपाली गीत नै मैले गाउने हो भनेर हिंडिरहेको गायक हो । त्यो नै अमृत गुरुङको शक्ति हो । त्यसले नै आम दर्शक, श्रोतामा अमृत गुरुङलाई उभ्याएको छ । संसारको जुनसुकै कुनामा पनि चाहे त्यो न्यूयोर्कको मेडिसन स्क्यावयरमा होस् वा दोहाको नेपाली कामदारहरुको बीचमा, उसको अपिल उस्तै हुन्छ ।

-अमृत गुरुङ र नेपथ्यको सीमा के हो ?

अमृत आफै सीमा हो । नेपथ्यको विशेषता पनि अमृत हो, सीमा पनि अमृत नै हो । अमृतको विशिष्ट पहिचान उनको प्रतिबद्धता हो । ज्यादै प्रतिबद्धता भएको भएर उनले जीवनशैली पनि त्यहीं अनुसार ढाले । आम नेपाली गायकको भन्दा उनको जीवनशैली फरक छ । असाध्यै अनुशासित जीवनशैली छ उनको । त्यति ठूलो अनुशासन र समर्पण नभइकन त कुनै पनि प्रतिबद्धता पुरा हुनसक्दैन । धेरै कलाकारले लत्तो छोडेको हामीले देखेका छौं । उसले हरेक गीतका लागि अनुसन्धान गर्छ । मान्छेहरुसँग भेटेरै कुरा गर्छ । स्पटमै जान्छ ।

- तपाईंहरुबीच कत्तिको ठाकठुक हुन्छ ?

किन नहुनु हुन्छ नी । अमृतसँग यात्रामा जाँदा हुन्छ किनभने हामी विभिन्न विषयमा छलफल गर्छौं, बहस गर्छौं, विवाद गर्छौं । त्यसकारण हामी साथी हौं नी त । अनुयायी भन्दा पनि साथीको कदर अर्को हुन्छ । न म अमृतको अनुयायी हो, न अमृत मेरो । हामी त साथी हौं । त्यसैले वादविवाद त हुन्छ ।

- अमृतले यस्तो नगरिदिए हुन्थ्यो भन्ने केही होला नी ?

अलि गाह्रो छ यस्तो भन्न । अमृत जस्तो छ, त्यस्तै लिएको भएर पनि होला । कहिलेकाहीं 'यसो गर्नुस है' भनेर आह्वान गर्छ, त्यसो नगरिदिए राम्रो हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ । त्यो सन्देश त राम्रै हुन्छ तर कला र संदेश समावेश नगरिदिए हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ । कार्यक्रमहरुमा जाँदा उसले भन्छ, 'यसो गर्न हुन्न है ?', 'मिलेर बस्नुपर्छ है' । गीतको बिचमा कमर्सियल ब्रेक जस्तै जनचेतनाको ब्रेक दिन्छ । उसको भावना त राम्रै छ तर त्यस्तो नगरेपनि हुन्छ जस्तो लाग्छ ।