६ महिनामा २५ लाख मोबाइल दर्ता 

काठमाडौः मोबाइल फोन मानिसको दैनिकी बन्दै जाँदा यसको प्रयोगका साथै व्यापारले पनि ठूलो फड्को मारेको छ । नेपालमा स्मार्टफोनका प्रयोगकर्ता बढ्दै जाँदा मोबाइलको बजारसमेत अकासिएको छ ।

नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणका अनुसार इन्टरनेसनल मोबाइल इक्विपमेन्ट आइडेन्टिफायर (आईएमईआई) नम्बर दर्ता प्रक्रिया सुरु गरेको ६ महिनामा २५ लाख मोबाइल फोन प्राधिकरणमा दर्ता भएका छन् ।

वैशाखमा दर्ता प्रक्रिया सुरु गरेको प्राधिकरणमा ४० लाख ९४ हजार तीन सय आईएमईआई नम्बर दर्ता भएका छन् । प्राधिकरणका प्रवक्ता मीनप्रसाद अर्यालका अनुसार कतिपय मोबाइलमा एउटै सेटको दुईटा आईएमईआई नम्बर हुन्छ ।

आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा ४९ लाख ९० हजार मोबाइल सेट भित्रिएकोमा दूरसञ्चार प्राधिकरणको पछिल्लो तथ्यांकले मोबाइल आयात यो आर्थिक वर्षमा अझ बढ्न सक्ने देखाएको छ । बत्सल इन्टेक्स प्रालिका निर्देशक नीतेस मुन्द्राका अनुसार यो आर्थिक वर्षमा मोबाइल आयात गत आर्थिक वर्षको तुलनामा २० प्रतिशतसम्म बढ्ने सम्भावना छ ।

मोबाइल फोनलाई व्यवस्थित गर्न साथै आपराधिक क्रियाकलाप न्यूनीकरण गर्न दूरसञ्चार प्राधिकरणले वैशाख १ देखि आईएमईआई नम्बर दर्ता कडाइका साथ लागू गरेको हो । यसले मोबाइल आयातको रेकर्ड राख्नसमेत मद्दत गरेको छ । प्राधिकरणका निर्देशक पुरुषोत्तम खनालका अनुसार यो प्रक्रियाले मोबाइल आयातमा हुने करछलीलाई पनि निरुत्साहित गरेको छ ।

भन्सार छलेर मोबाइल आयात भए पनि अबको एक वर्षमा ती सेटले काम नगर्ने खनालले बताए । उनका अनुसार यो प्रक्रियाले कर छलेर मोबाइल ल्याउने क्रम बन्द हुनुका साथै मोबाइल चोरीसमेत घट्छ ।

आईएमईआई दर्ता हुँदा मोबाइल हरायो भने खोज्न सहज हुन्छ । यसमार्फत चोरीको मोबाइल कुन ठाउँमा कुन सिम हालेर प्रयोग भइरहेको छ, पत्ता लगाउन सकिने खनालले बताए ।

आईएमईआई दर्ता हुँदा मोबाइल हरायो भने खोज्न सहज हुन्छ । यसमार्फत चोरीको मोबाइल कुन ठाउँमा कुन सिम हालेर प्रयोग भइरहेको छ, पत्ता लगाउन सकिन्छ ।

‘यस्तो नियम अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पहिलेदेखि नै छ । हामीले यसलाई लागू गर्न ढिला भएको हो', निर्देशक खनालले बताए । उनका अनुसार यसले सामाजिक सुरक्षा कायम गर्ने, राजस्व छलीका साथै नेपाललाई मेसिनरी सामानको डम्पिङ साइट हुनबाट रोक्छ ।

प्रवक्ता मीनप्रसाद अर्यालका अनुसार गत ६ महिनामा व्यक्तिगत रूपमा आईएमईआई नम्बर दर्ता गर्नेको संख्या पनि दुइ हजारको हाराहारीमा पुगिसकेको छ । आईएमईआई नम्बर दर्ताका लागि व्यापारीले मोबाइल सेट आयात वा बिक्री गर्नूपूर्व नै ‘टाइप एपु्रभल' लिई सम्पूर्ण विवरण भरेर प्राधिकरणमा आवेदन फारम बुझाउनुपर्छ ।

व्यक्तिगत रूपमा दर्ता गर्न विदेशी नागरिकले ह्यान्ड सेटको विवरण र पासपोर्टको प्रतिलिपि आवेदन दिँदा बुझाउनुपर्छ । नेपालीले मोबाइलको विवरण र नागरिकताको फोटोकपी उपलब्ध गराउनुपर्छ ।

प्राधिकरणले तिहारलगत्तै अनलाइनमार्फत आवेदन दिन पाउने सुविधा पनि सञ्चालनमा ल्याउने इन्जिनियर विनोदचन्द्र श्रेष्ठले बताए । उनका अनुसार इमेलमार्फत आवेदन दिन सकिने व्यवस्था भने प्राधिकरणले मिलाइसकेको छ ।