म्यानमारमा नेपाली संस्कृति
हजुरबुवाले जस्तो संस्कृति लिएर गएका थिए ठ्याक्कै त्यही संस्कृति अहिले म्यानमारमा यथावत् छ । 'परम्परालाई जोगाउनकै लागि भित्तेपात्रो घरघरमा पुर्याउँदै आएका छौं', बर्मामा बसेर नेपाली संस्कृति जोगाउन लागिपरेका ज्ञानबहादुर थापाले अनुभव सुनाए ।
यतिबेला थापा काठमाडौं आएका छन् । हजुरबुवाको पालादेखि उनको परिवार बर्मा बसाइ सरेको थियो । उनको पुख्र्यौली घर भने अर्घाखाँची हो । उनी भन्छन्, 'बेलाबेलामा नेपाल आए पनि अर्घाखाँची पुगेको छैन ।' गोर्खा सोसल वेलफेयर एसोसिएसनका संरक्षक रहेका थापा तिलगंगा आँखा अस्पतालले गरेको कार्यक्रमका लागि नेपाल आएका हुन् । नोभेम्बर १२ देखि १७ सम्म वरिष्ठ डा. सन्दुक रुइतको टोली म्यानमार गएर सात सय आँखाका बिरामीको उपचार गरेको थियो ।
रुइतलाई बर्माका मिडियाले पाँच मिनेटमा आँखाको ज्योति दिने व्यक्तिको रूपमा प्रचार गरेको उनले बताए । ती सम्पूर्ण बिरामीका लागि बस्ने ठाउँ, बिरामीलाई हेर्न, खुवाउने, यातायातको व्यवस्था गरिदिने तथा उनीहरूलाई भाडाको समेत बन्दोबस्त गरिदिने काम थापाको अगुवाइमा भएको थियो ।
उक्त कार्यक्रमपछि बर्मेली प्रतिक्रिया बोकेर उनी नेपाल आइपुगेका हुन् । 'यस्ता कार्यक्रमले राष्ट्रवादी बनाएको र नेपालप्रति थप गर्व गर्ने ठाउँ दिएको छ', थापाले अनुभूति सुनाए । बर्माका ३६ वटा नगरपालिकामा नेपालीको बसोबास छ । बर्मेली तथा नेपाली साहित्यमा उत्तिकै दक्खल राख्ने थापा दुई लाख नेपाली बर्मामा बस्दै आएको बताउँछन् । ती दुई लाख नेपालीहरू अहिले पनि नेपालमा भन्दा धेरै संस्कृति जोगाउन लागिपरेका छन् । 'जे जसरी हुन्छ नेपाली भाषा, कला, संस्कृतिलाई जोगाउनुपर्छ, नयाँ पुस्तालाई पनि नेपालीपन सिकाउनुपर्छ', भन्ने उनको मान्यता छ ।
म्यानमारको पाठ्यक्रम अनुसार बर्मेली भाषा नै पढ्नुपर्ने हुन्छ तर नेपाली बालबालिकालाई वर्षको दुई महिना नेपाली पढाउने गरेको उनले बताए । उनका अनुसार दुई महिना तर पूरा दिन नेपाली सिक्छन् त्यहाँका बालबालिका । उनी अन्य मुलुकका एनआरएनभन्दा बर्माका नेपाली बच्चाहरूले नेपाली राम्रो जान्ने र नेपाली संस्कृति बुझेको दाबी गर्छन् । उनीहरूलाई नेपाली गीतमा नाच्न, गाउन पनि सिकाइन्छ ।
नेपाली दिदीबहिनी नेपाली पहिरन लगाएर सिन्दूरमा सजिने चलन त्यहाँ यथावत् छ । तीजमा दर खानेदेखि, तिहारमा सेल पकाउने, दसैंमा टीकाजमरा लगाउनेलगायतका चलन कायम छन् । 'नेपालबाट पात्रो झिकाएर भित्तेपात्रो बनाउँछौं र सारा नेपालीको घरघरमा पुर्याउने गरेका छौं । नेपाली लगन, साइतअनुसार शुभकार्य गर्ने, एकादशी, औंसी पूर्णिमा याद गर्ने गरेका छौं', उनले भने, 'यस्ता अभ्यासले नेपाली संस्कृति जोगाउन सजिलो बनाएको छ ।'
म्यानमार राइटर्स एसोसिएसनको सदस्य रहेका उनले बर्मेलीको माझमा पनि फरक पहिचान बनाएका छन् । उनी नेपालबाट फर्केपछि पुनः नेपालको यात्रा, यहाँका हिमाल, नेपाली संस्कृतिको बारेमा लेख लेख्ने योजनामा छन् । उनले नेपालमा आएर १९९२ मा त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट शिक्षा विषयमा स्नातकोत्तर गरेका थिए । थापा नेपाली लेख, कथाकविता लेख्नेमात्र हैन वृत्तचित्र पनि बनाउँदै आएका छन् । उनी बर्माबाट १८ जनाको टोली लिएर नेपाल आएका हुन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
