काठमाडौं : पतिसँग सम्बन्धविच्छेद भएकी एक महिलाले आफ्नो स्वास्थ्य जाँच गराउँदा उनलाई चिकित्सकले ग्यास्ट्रिकको औषधि लेखेर दिए । केही दिन औषधि खाँदा पनि आफ्नो अवस्था नसुुध्रिएपछि उनी अहिले मनोपरामर्श लिइरहेकी छन् । रोगको पहिचान गरी सम्बन्धित चिकित्सक वा विज्ञलाई सिफारिस गर्नुुको साटो आफैँ औषधि दिने चिकित्सकका कारण बिरामीले सास्ती भोग्नुु परिरहेको छ । मनोविद् करुणा कुुँवर भन्छिन्, ‘बिरामीलाई मानसिक समस्या हुुँदा पनि डाक्टरहरू संवेदनशील देखिँदैनन् । मानसिक समस्या बेवास्ता गर्दै ग्यास्ट्रिकको औषधिले ठीक भइहाल्छ भनी ठोकुुवा गरेको पाइएको छ ।’
मानसिक समस्या भएका व्यक्तिबारे चिकित्सकले बेवास्ता गर्ने प्रवृत्ति रहेको मनोचिकित्सक बताउँछन् । चिकित्सकमा मानसिक रोग विशेषज्ञसमक्ष बिरामी पठाउँदा आफ्नो आम्दानी र छविमा पनि असर पर्ने भयले भरसक आफैंले उपचार गर्न खोज्ने प्रवृत्ति रहेको मानसिक रोग विशेषज्ञहरूको आरोप छ । वरिष्ठ मनोचिकित्सक डा.कपिलदेव उपाध्याय भन्छन्, ‘आफूले जे जानेको छ, त्यसैका भरमा उपचार गर्ने तर मनोचिकित्सकसमक्ष बिरामी नपठाउने प्रवृत्ति डाक्टरमा छ ।’ धेरै ठाउँमा भौंतारिँदा पनि सन्चो नभएपछि मात्र मानसिक समस्या भएका व्यक्ति मनोचिकित्सकसमक्ष पुुग्ने गरेका छन् । डा.उपाध्यायका अनुुसार अन्य विधाका चिकित्सकसँग उपचार गर्दा केही नलागेपछि ‘खर्च पनि सकियो’ भन्दै उपचार गर्न आउने बिरामी धेरै छन् ।
नेपाल चिकित्सक संघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष डा.ढुुण्डीराज पौडेल मनोचिकित्सक उपलब्ध हुुँदाहुुँदै मानसिक समस्या भएका बिरामीलाई अन्य चिकित्सकले उपचार गर्न नहुुने बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘उपचार सेवामा विविधिकरण र विशिष्टीकरण भइसकेको अवस्थामा पनि अन्यत्र रिफर नगरी जानीनजानी आफूले नै उपचार गर्न खोज्ने प्रवृत्ति केही चिकित्सकमा छ । आकस्मिक तथा जीवन बचाउनुुपर्ने अवस्थामा बाहेक अन्य अवस्थामा विशेषज्ञसमक्ष नै रिफर गर्नुुपर्छ ।’ असम्बन्धित चिकित्सकले जाँच गर्दा पेसागत आचारसंहिता र गुुणस्तरीय उपचार पाउने बिरामीको हक हनन हुुनुुका साथै आर्थिक क्षति हुुने उनको धारणा छ ।
मानसिक स्वास्थ्य समस्या भएका व्यक्तिको उपचारमा सहयोग पुु¥याउँदै आएको मानसिक स्वास्थ्य तथा परामर्श केन्द्रले ४९ हजार १२ जना बिरामीमा अध्ययन गर्दा ४० प्रतिशतमा चिन्ता (एङ्जाइटी)पाइएको जनाएको छ । केन्द्रका कार्यकारी निर्देशक रामलाल श्रेष्ठ भन्छन्, ‘वैदेशिक रोेजगारीका कारण पनि परिवारमा चिन्ता र तनाव बढेको छ । आत्महत्याको सोच पनि कतिपयमा देखिन्छ ।’ सामाजिक संरचना र कामको बोझका कारण पुुरुषभन्दा महिलामा चिन्ता र डिप्रेसन (अवसाद) बढी देखा परेको त्रिभुुवन विश्वविद्यालय, शिक्षण अस्पतालका मानसिक रोग विभाग प्रमुुख प्राडा.सरोजप्रसाद ओझा बताउँछन् ।
आत्महत्या गर्नेमध्ये ९० प्रतिशतभन्दा बढीमा मानसिक स्वास्थ्य समस्या रहेको मनोचिकित्सकको दाबी छ ।–असम्बन्धित चिकित्सकद्वारा आचारसंहिताविपरीत जाँच
–पुुरुषमा कडा खालको मानसिक समस्या
–महिलामा डिप्रेसन बढ्दो
–५५ लाख नेपालीलाई मानसिक समस्या
उनी भन्छन्, ‘कडा मानसिक समस्याले पुुरुष र कम कडा मानसिक समस्याबाट महिला पीडित छन् ।’ डिप्रेसन थेग्न नसकेर कतिपय महिलाले आत्महत्याको बाटो रोज्ने गरेका छन् । स्वास्थ्य सेवा विभाग, परिवार स्वास्थ्य महाशाखाले गरेको एक अध्ययनमा १५ देखि ४९ वर्ष उमेर समूहका महिलाको मृत्युुको पहिलो कारण आत्महत्या भएको निष्कर्ष निकालेको छ । प्रहरीको तथ्यांकअनुुुुसार आव ०७३÷७४ मा देशभर ५ हजार १ सय २४ जनाले आत्महत्या गरेका छन् । आत्महत्या गर्नेमध्ये ९० प्रतिशतभन्दा बढीमा मानसिक स्वास्थ्य समस्या रहेको मनोचिकित्सकको दाबी छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको पछिल्लो तथ्यांकअनुुसार विश्वमा हरेक ५ व्यक्तिमध्ये एक जनामा कुुनै न कुुनै प्रकारको मानसिक स्वास्थ्य समस्या छ । विविध खालका मानसिक स्वास्थ्य समस्यामध्ये ३० करोडभन्दा बढी व्यक्तिमा डिप्रेसन र २६ करोडभन्दा बढीमा चिन्ता हुुन सक्ने आकलन डब्लूएचओले गरेको छ । डब्लूएचओले गरेको आकलनका आधारमा नेपाली मनोचिकित्सकले देशमा करिब ५५ लाख व्यक्ति कुुनै न कुुनै मानसिक स्वास्थ्य समस्याबाट पीडित भएको अनुुमान गरेका छन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
