बिर्तामोड : झापा अर्जुनधारा-५ की चिया मजदुर इसारा बस्नेत पहिले चिया बगानमा पस्नासाथ खुसी हुन्थिन् । चियापत्ती टिपाइबाट आम्दानी राम्रै हुन्थ्यो । तर, अहिले परिस्थिति बदलिएको छ । हातले गर्ने काम मेसिनले गर्न थालेपछि उनमा रोजीरोटी गुम्ने हो कि भन्ने पीर बढेको छ ।
झापाका चिया बगानमा मेसिनबाट चियापत्ती टिप्न थालेपछि कम्पनीले मजदुर घटाउन थालेका छन् । भएका मजदुरलाई पनि मेसिनले नभेट्ने चिया टिपाउन पठाउँदा आम्दानी घटेको छ । ‘हात बाँधेर बस्दा परिवार पाल्ने बाटो छैन’, चिया मजदुर बस्नेतले भनिन्, ‘खोल्साखाल्सीमा गएर भए पनि टिप्नै पर्ने बाध्यता छ । यसरी सानो क्षेत्रमा टिप्दा चियापत्ती कम हुन्छ । पारि श्रमिक पनि थोरै पाइन्छ ।’
बगान प्रशासनले सजिलो ठाउँमा मेसिनले टिप्ने र बाँकी स्थानमा मात्र महिला मजदुरलाई खटाउने गरेको छ । चिया कारखानाहरूले पर्याप्त कामदार नपाउँदा समस्या परेको भन्दै चिया टिप्ने मेसिन भिœयाएका हुन् । मेसिन चलाउन पुरुष नै प्रयोग गर्ने गरेकाले महिला मजदुर अझै बढी मर्कामा परेको बिर्तामोड नगरपालिका-२ की धीरमाया लिम्बूले बताइन् ।
‘हामीलाई मेसिन चलाउन पनि त्यति दिँदैनन्, हामी मेसिनले छाडेको चियापत्ती मात्र टिपेर कसरी बाँच्नु ? ’, उनले प्रश्न गरिन् । चिया टिप्ने मेसिनले कारखानालाई फाइदा भए पनि चियापत्ती मात्र टिपेर जीविकोपार्जन गर्दै आएका मजदुरको रोजीरोटी भने गुम्ने अवस्था देखिएको छ ।
मेसिन भित्रिएसँगै बगानमा काम गर्ने महिला कामदार निराश बन्दै गएका छन् । टोक्ला चिया कमान आयाबारीमा २ सय ७५ जना चिया मजदुरले स्थायी रूपमा काम गरिरहेका छन् । मजदुर ७२ प्रतिशतभन्दा बढी महिला छन् ।
१४ किलोको मेसिन बोक्न नसक्ने, मेसिनले हरेक पटक टिप्दा चियाको उचाइ बढ्नेलगायत समस्याका कारण उनीहरूमा हर्षभन्दा पनि निराशा बढेको पाइएको छ । मेसिनमा काम नगरे खोल्सा, नाला र अप्ठेरो ठाउँमा चियापत्ती टिप्नुपर्ने र ठेक्का नपुगे आधा हाजिरामा चित्त बुझानुपर्ने भएकाले उनीहरू समस्यामा परेका हुन् ।
काम गर्न नसके घर फर्कनू भन्ने बगान प्रशासनको बोलीले झन् समस्या हुन थालेको चिया मजदुर मनमाया सुनामले दुखेसो पोखिन् । जीवनको ऊर्जाशील समय चिया टिपेर बिताए पनि मेसिन आएपछि मजदुरलाई उपेक्षा गरेको अधिकांश महिला चिया मजदुरको गुनासो छ ।
टोक्ला चिया बगानका राजु सिन्हाले अझै हातले चिया टिप्ने १ सय ५० भन्दा बढी मजदुरको आवश्यकता रहेको बताए । मजदुर अभाव भइरहेको बेला ओचाई कम्पनीको मेसिन वरदानका रूपमा आएको उनको तर्क छ । मजदुर अभावको समस्या समाधान, खर्च घटाई आम्दानीमा वृद्धि तथा गुणस्तरीय चिया उत्पादनका लागि मेसिनको विकल्प नरहेको उनले बताए ।
मजदुर अभावका कारण चिया टिप्न नभ्याउने, त्यसपछि गुणस्तरको उत्पादन नहुने समस्या भएका कारण विकल्पको खोजीमा प्रविधि प्रयोगमा ल्याइएको चिया कम्पनीले जनाएको छ । पूर्वमा सोक्तिम, इलाम, कन्याम, चिलिमकोट र टोक्ला चिया बगानमा यो प्रविधि दुई वर्षअघि भिœयाइएको थियो ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
