जुनार निर्यात गर्ने पहल

सिन्धुलीः  सिन्धुलीलगायत नेपालका विभिन्न जिल्लामा उत्पादन हुने जुनारले अन्तर्राष्ट्रिय गुणस्तर प्राप्त गर्न सकेको छैन । गुणस्तरीयता वृद्धिसँगै जुनारलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा निर्यात गर्ने पहल थालिएको छ ।

कृषि विकास मन्त्रालय र जुनार विकास संघले जुनारलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा निर्यातका लागि आवश्यक पहल थालेको हो । नेपालमा उत्पादन हुने जुनारलाई अन्तर्राष्ट्रिय गुणस्तर र मापदण्ड पुरा गराउँदै विदेशी बजारमा खपत गराउन आवश्यक पहल गरिएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय सिन्धुलीले जनाएको हो ।

सुरक्षित जुनार बगैंचा र गुणस्तरीय फल उत्पादन गर्दै सिन्धुली, रामेछाप लगायतका जिल्लामा उत्पादित जुनारलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पठाउन पहल गरेको कार्यालयका प्रमुख होमराज विष्टले बताए । उनका अनुसार नेपालमा उत्पादित जुनारलाई छिमेकी मुलुकहरू भारत, चिनकासाथै जापान, बंगलादेश, थाईल्यान्ड, साउदी अरेबिया, मलेसिया तथा संयुक्त अरब इमिरेट्सलगायतका देशहरूमा निकासीका लागि विगत पाँच वर्षदेखि पहल गरिँदै आएको छ ।

यी देशहरूमा नेपालको जुनार खपत गराउँन पाँच वर्ष अघिदेखी नै नमुना पठाएर जुनारको गुणस्तर पहिचान गरिरहेको उनको भनाई छ । ‘नेपालको जुनार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा खपत गराउन अन्तर्राष्ट्रिय गुणस्तर र मापदण्ड पुरा गर्नु पर्ने हुन्छ ।

यो परीक्षण नेपालमा सम्भव पनि छैन । यसकासाथै रोगकिरा र विषाधिरहित तरिकाले जुनार उत्पादनमा समेत कठिनाई छ । यसकारण नेपालको जुनारले अन्तर्राष्ट्रिय मापदन्ड पुरा गर्न नसकेको हो । यसका लागि मन्त्रालयमार्फत पहल भइरहेको छ,’ विष्टले भने ।

कृषि विकास मन्त्रालय र केन्द्रीय जुनार सहकारी संघले पाँच वर्ष अघिनै नेपाली जुनारको नमुना परीक्षणका लागि पहिलो चरणमा जापान, बंगलादेश, थाईल्यान्ड, साउदी अरेबिया, मलेसिया तथा संयुक्त अरब इमिरेट्सलगायतका देशहरूमा पठाएको थियो । छिमेकी मुलुक चिनले भने बगैंचाको सुरक्षा र विषाधिरहित पाँचवटा मापदन्ड पुरा भए नेपालको जुनार आयात गर्ने जनाइसकेको छ ।

‘नेपालको जुनार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पठाउन दशथरीका अन्तर्राष्ट्रिय मापदन्ड पुरा गर्नुपर्छ तर नेपालमा वर्षेनी लाग्ने औंसे किराकै नियन्त्रण गर्न सकिएको छैन जसले वर्षेनी हजारौ मेक्ट्रिकटन जुनार कुहाउँछ । यसकारण पनि नेपालको जुनारले अन्तर्राष्ट्रिय बजार पाउन सकेको छैन । अहिले उक्त े किराको नियन्त्रणप्रयास पनि भइरहेको छ,’ उनले थपे ।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नेपाली जुनार निर्यात तथा बिक्रीवितरणका साथै प्रचारप्रसार र गुणस्तर कायम गर्न सबै क्षेत्रको उत्तिकै पहल हुनुपर्छ । हाल नेपालको जुनार छिमेकी राष्ट्र भारतका अधिकांश बजारहरूमा पुग्ने गरेको छ भने उत्तरी क्षेत्र चीनको सिमानामा रहेका बजारहरूमा खपत हुँदै आएको छ ।

जुनार उत्पादनका दृष्टिले प्रमुख क्षेत्र मानिएको सिन्धुली जिल्लामा जुनार उत्पादनलाई व्यावसायीकरण गर्दै लैजान मित्र राष्ट्र जापानले विगद वर्षदेखिनै सहयोग गर्दै आएको र जुनारको गुणस्तरमा समेत जापानी सहयोग नियोगले परिक्षण गरिरहेको छ । यसैबीच सिन्धुली र रामेछापमा गुणस्तरीय जुनार उत्पादनका लागि यस वर्षबाट बृहत जुनार क्षेत्र घोषणा गरी जुनार विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गर्न लागिएको कार्यालयले जनाएको छ ।

हाल सिन्धुलीलगायत नेपालका विभिन्न जिल्लाहरूमा उत्पादन हुने जुनार भारतमा १० प्रतिशत, स्थानीय जिल्ला भित्रै ३५ प्रतिशत, तराईलगायत राजधानी काठमाण्डौंमा ५५ प्रतिशत खपत हुने गरेको एक तथ्यांकले देखाएको छ ।

नेपालमा सिन्धुली र रामेछाप जिल्ला जुनार उत्पादनका दृष्टिले पकेट क्षेत्र मानिन्छ । हाल नेपालमा वार्षिक करिब २३ हजार मेक्ट्रिकटन जुनार उत्पादन हुने गरेको छ । यसमध्ये ५० प्रतिशत जुनार सिन्धुली जिल्लामै उत्पादन हुने गरेको छ । यस्तै रामेछाप जिल्लामा ३० प्रतिशत र अन्य जिल्लाहरूमा २० प्रतिशतले जुनारको उत्पादन हुने गरेको सम्बद्ध स्रोतले जनाएको छ ।