विदेशी लगानी प्रतिवद्धता घट्यो

काठमाडौः सरकारले मुलुकमा लगानीको वातावरण बनेको दाबी गरिरहँदा विदेशी लगानी प्रतिवद्धता भने घटेको छ । उद्योग विभागमा आएको पछिल्लो तीन महिनाको लगानी प्रतिवद्धताले यस्तो देखाएको हो । चालू आर्थिक वर्षको पहिलो तीन महिनामा लगानी प्रतिवद्धता झण्डै ३३ प्रतिशतले घटेको छ ।

विभागमा असोजसम्म दुई अर्ब ३९ करोड रुपैयाँ विदेशी लगानी प्रतिवद्धता आएको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा तीन अर्ब ५५ करोडको लगानी प्रतिवद्धता आएको थियो । यस वर्ष कृषि तथा वन र सेवाजन्य क्षेत्रमा लगानी प्रतिद्धता स्वात्तै घटेको देखिन्छ ।

सरकारका मन्त्रीहरूले मुलुकमा लगानीको वातावरण बनेको भाषण घन्काउँदै आएका छन् । तर, यथार्थ उल्टो छ । लगानी बढ्नुको सट्टा घटिरहेको छ । विदेशी मात्र होइन, स्वदेशी लगानी पनि घटेको विभागको तथ्यांकले देखाउँछ ।

गत वर्ष मधेस आन्दोलन, भारतीय नाकाबन्दीलगायतका कारण लगानी प्रभावित भएको थियो । यो वर्ष अवस्था सामान्य हुँदा पनि लगानीकर्ता आकर्षित भएनन् । नेपालमा राजनीतिक अस्थिरता यथावत रहेको हुँदा अझै पनि ढुक्कसँग लगानी गर्ने वातावरण नबनेको विदेशीको बुझाइ छ ।

सरकारले लगानी भित्र्याउन पुरानो नीति बाधक भएको भन्दै २०७१ सालमा नयाँ विदेशी लगानी नीति ल्यायो । नयाँ नीतिले पनि विदेशी लगानीकर्ता आकर्षित गर्न नसकेको स्पष्ट देखियो ।

नेपालमा जलविद्युत्, पूर्वाधार (द्रुत मार्ग, रेलवे, टनेल, केवल कार, मेट्रो रेल, फ्लाइओभर, विमास्थल), कृषि तथा बनजन्य उद्योग, सेवामूलक क्षेत्र, पर्यटन उद्योगमा विदेशी लगानीलाई प्राथमिकता दिइएको छ ।

चालू आवको साउनदेखि असोज मसान्तसम्म १६ वटा देशबाट लगानीको प्रतिवद्धता आएको छ । यी देशमध्ये चीन सबैभन्दा बढी लगानी प्रतिवद्धता जनाउने मुलुक बनेको छ । भारत दोस्रो नम्बरमा रहेको छ । तीन महिनाको अवधिमा चीनबाट एक अर्ब ७९ करोड लगानी प्रतिवद्धता आएको छ ।

असोजसम्म दुई अर्ब ४९ करोड रुपैयाँ विदेशी लगानी प्रतिवद्धता आएको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा तीन अर्ब ५५ करोडको लगानी प्रतिवद्धता आएको थियो ।

खासगरी चिनियाँ लगानी साना होटल तथा रेस्टुरेन्टमा केन्द्रित देखिन्छ । नेपालमा यस वर्ष चीनबाट होटल तथा रेस्टुराँका परियोजना बढी आएका छन् । भारतबाट २२ करोड ८० लाखमात्र लगानी प्रतिवद्धता आएको छ ।

यस अवधिमा कृषि तथा बन र सेवाजन्य परियोजनामा लगानी प्रतिवद्धता घटेको देखिन्छ । उत्पादन र पर्यटन उद्योगमा भने लगानीको प्रस्ताव बढेको छ । गत वर्षको पहिलो तीन महिनामा कृषि तथा वनजन्य परियोजनामा १० करोडको प्रस्ताव आएको थियो । यस वर्ष घटेर दुई करोडमा खुम्चिएको छ । त्यस्तै, गत वर्ष दुई अर्ब २० करोड लगानी प्रस्ताव आएको सेवा क्षेत्रमा यस वर्ष ४८ करोडको मात्र प्रस्ताव आएको छ ।

तीन महिनामा उत्पादनमुलक उद्योगमा ९४ करोड रुपैयाँ लगानी प्रस्ताव आएको छ । गत वर्षको सोही अवधिमा ७५ करोड रुपैयाँको प्रस्ताव आएको थियो । गत वर्ष ३९ करोड लगानी प्रस्ताव आएको पर्यटन उद्योगमा यस वर्ष ९२ करोडको प्रस्ताव आएको छ ।

एक सय नौ परियोजनामार्फत भित्रिन लागेको विदेशी लगानीबाट तीन हजार ४० जनालाई रोजगारी दिइने प्रतिवद्धता छ ।