पलायन हुँंदै पोखरेली मोडेल
बहुआयामिक छ पोखराको परिचय । हिमाल र तालबाहेक कुनैबेला पोखरा चिनिने माध्यम थियो नाटक । ०५० को दशकमा पप गीत पोखराको ब्रान्ड बन्यो । लगत्तै पोखरा चिनिने दरिलो माध्यम बन्यो मोडलिङ । फेसनेबल सहरको रूपमा देशभरि नै पोखराको चर्चा चल्यो । गुरुङ जातिको बाहुल्यता भएको यो सहरलाई सुन्दरीहरूको सहर पनि भनियो । सुन्दर युवतीहरूको सहर यतिबेला भने मोडेलकै अभाव बेहोर्दैछ ।र्याम्पमा हिँड्ने उत्कृष्ट मोडेल भेट्नै गाह्रो छ अहिले । पेपर मोडलिङमा उपस्थिति नै छैन । फाट्टफुट्ट भिजुअल मोडलिङमा केही अनुहार देखिए पनि निरन्तरता छैन । पोखराका मोडेलहरू धेरै पलायन भइसकेका छन् ।
पोखरामा सन् १९९८ देखि व्यावसायिक मोडलिङ गतिविधि अगाडि बढेको सम्झिन्छन् कोरियोग्राफर आशिष श्रेष्ठ । ‘त्यतिबेला फेसन सो एकदमै कम हुन्थ्यो,’ उनी भन्छन्, ‘ ड्रेस डिजाइनर पाउनै गाह्रो थियो ।’ डिजाइनर र ड्रेस अभावले गार्मेन्टका कपडा प्रयोग गर्नुपरेको अनुभव उनी सुनाउँछन् । त्यसभन्दा अगाडि कन्या क्याम्पसले ‘फेन्सी ड्रेस सो’ आयोजना गथ्र्यो । भाष्कर राजकर्णिकारले एभरेस्ट फेस्टिवल भनेर पोखरामा मेला गर्थे । उक्त मेलामा फेसन सो पनि हुन्थ्यो । पोखराका पप गीतले चर्चा पाएपछि म्युजिक भिडियो पनि बन्न थाले ।
यहाँका गीतमा यहीँका मोडेल प्रयोग हुन थाले । ब्रो–सिस ब्यान्डको ‘बस सुन्दरी, ठण्डी महिना जाडो छ’ बोलको गीतमा सिम्मी पुनले अभिनय गरिन् । यही गीतले सिम्मीलाई मोडलिङमा स्थापित गरायो । अहिले भने उनी मोडलिङ छोडेर बेलायत पलायन भएकी छन् ।सन् १९९५ मा पोखरा जेसिजले पहिलोपटक ‘मिस पोखरा’ गर्याे । हरेक वर्ष हुने यो प्रतियोगिताले मोडलिङप्रति युवतीहरूको आकर्षण बढाउन भूमिका निर्वाह गर्याे । पूर्व मिस नेपाल निलिमा गुरुङ मिस पोखराको विजेता हुन् ।
पोखराको मोडलिङलाई अगाडि बढाउन प्रमुख भूमिका यहाँका ग्ल्यामर साइटले निर्वाह गरेका छन् । मोडेल उत्पादनमा पोखरा सिटी डटकम, लभ्ली पोखरा डटकम, ठिकठाक डट कमलगायत वेबसाइटको देन छ । पछिल्लो समयमा जक्सन डटकमले पनि फोटोसुट गर्छ । कुनै समय पोखराका ग्ल्यामर साइट हेरेर राजधानीका ठूला व्यावसायिक घराना, चलचित्र, म्युजिक भिडियो निर्माताले कामका लागि प्रस्ताव राख्थे ।
बबिना शर्मा, अपेक्षा केसी, मनिता गुरुङ पोखरामा त्यसबेलाका स्थापित नाम हुन् । पछि रेखा पुरी, सिपोरा गुरुङ, रिश्मा गुरुङ चर्चामा रहे । भलिबल खेलाडी सिपोरा गुरुङ मिस नेपालमा सहभागी भइन् । गुरुङ संस्कृतिमा आधारित चलचित्रहरू ‘घलेक’ र ‘याम्फावती’मा उनले अभिनय गरिन् ।सिपोराले मूलधारको चलचित्रमा खेल्ने तयारी गरेकी छन् । कबड्डी र कबड्डी–कबड्डी नायिका रिश्मा गुरुङको पहिलो फोटोसुट लभ्ली पोखरा डटकमले गरेको हो ।
गुरुङ जातिको बाहुल्यता भएको सुन्दरीहरूको सहर पोखरा यतिबेला मोडेलहरूको अभाव बेहोर्दैछ।
फेसन फोटोग्राफर तथा लभ्ली पोखरा डटकम सञ्चालक ओम लामाले रिश्माको फोटोसुट गरेका थिए । लभ्ली पोखरा डटकम बन्द भएकै एक वर्ष पुग्यो । फोटोसुट गर्ने युवतीको कमी भएकैले वेबसाइट बन्द गर्नुपरेको लामा बताउँछन् । ‘पोखराको मोडलिङ पहिले फस्टाएकै हो,’ उनी भन्छन्, ‘धेरैलाई आफ्नो फोटो वेबसाइट र पत्रपत्रिकामा आओस् भन्ने हुन्थ्यो ।’ त्यस्तो चाहना अहिलेको पुस्तामा स्वात्तै घटेकाले फोटोसुटमा कमी भएको लामाको अनुभव छ ।
फेसन फोटोग्राफर राम गुरुङ युवती मोडेलप्रति समाजले हेर्ने दृष्टिकोण नकारात्मक रहेकाले रुचि घटेको बताउँछन् । ‘समाजले अहिलेसम्म बुझ्न सकेको छैन,’ उनी भन्छन् । कोरियोग्राफर आशिष श्रेष्ठ भने मोडेलहरूमै व्यावसायिकताको कमी भएको तर्क गर्छन् । उनी भन्छन्, ‘अहिले आफैं पैसा हालेर मोडेल बन्ने प्रवृत्ति बढेको छ, जसले व्यावसायिक मोडेलहरू विस्थापित हुनुपरेको छ ।’ पोखरामा रारा चाउचाउ, चोकोफनजस्ता चर्चित उत्पादन छन् । तर, ती उत्पादनको कुनै पनि पेपर वा भिजुअल विज्ञापनमा पोखरेली अनुहार देख्न पाइँदैन । व्यावसायिकताकै कमीलाई कोरियोग्राफर श्रेष्ठ कारक मान्छन् ।
मोडेल अरुण गिरी अहिले पोखरामा मोडलिङको अवस्थालाई सकारात्मक र नकारात्मक दुवै दृष्टिबाट हेर्नुपर्ने तर्क गर्छन् । मोडलिङमा आउन चाहने युवाको संख्यामा वृद्धि हुनुलाई उनी सकारात्मक मान्छन् । व्यावसायिक रूपमा कुनै कम्पनी वा उत्पादनले पोखरेली मोडेल लिन सक्ने अवस्था सिर्जना हुन नसक्नु दुःखद् रहेको उनको धारणा छ । ‘अलि अगाडि म्युजिक भिडियोमा खेलेको र सो गरेको पनि पैसा पाइन्थ्यो,’ उनी भन्छन्, ‘तर, अहिले आफैं पैसा तिरेर मोडेल हुने, सस्तो नाम र लोकप्रियताका लागि पैसा खर्च गर्ने प्रवृत्ति बढेको छ ।’ अहिले सिपोरा गुरुङ, मुस्कान घताने सुनार, श्रीतिका गुरुङ, अरुण गिरी, विशाल गुरुङ, सागरबाबु गिरीलगायत मोडलिङमा सक्रिय छन् । यहाँ खुलेको आईएफसी फेसन कलेजले फेसन डिजाइनर उत्पादन गर्छ ।
प्रतियोगिताले बढायो विकृति
पोखरामा बर्सेनि ३० भन्दा बढी सुन्दरी प्रतियोगिता हुन्छन् । पोखरा सभागृह, उद्योेग वाणिज्य संघको हल, विभिन्न पार्टी प्यालेस र होटेलमा सुन्दरी प्रतियोगिता आयोजना गरिन्छ । अगाडि ‘मिस’ राखेर गरिने यस्ता प्रतियोगिताले अवसरभन्दा बढी विकृति जन्माएको छ । ब्रेभ इन्टरटेन्मेन्ट, ट्रेनर नेपाल, एसटी क्रिएसन, सेभेन हर्ट इन्टरटेन्मेन्ट, द नेक्स्ट, ग्ल्याम हन्ट इन्टरटेन्मेन्ट, मिरर मोडल म्यानेजमेन्ट, गोस्पेल मल्टिमिडिया प्रालि, जित हाम्रो, द लुक्स फेसन होम, एसपीजेएस प्रोडक्सन, पीएटीएचए, ब्लुरे प्रोडक्सन, इभेन्ट फर यू, रिबर्थ म्यानेजमेन्ट, ओम इभेन्ट, ओएसीसलगायत संस्थाले सुन्दरी प्रतियोगिता गर्दै आएका छन्, जो आफैंमा अवैध हुन् ।
विभिन्न जातीय समाजले पनि सुन्दरी प्रतियोगिता आयोजना गर्छन् । मोडेल शब्दले नमूना भन्ने जनाउँछ । सुन्दरी प्रतियोगिताका विजेताले समाजमा नमूना बनेर देखाएको उदाहरण नदेखिएको कोरियोग्राफर श्रेष्ठ बताउँछन् । ‘कति विजेताले सामाजिक क्षेत्रमा नमूना काम गरे ?’ उनी प्रश्न गर्छन्, ‘उनीहरूले प्राप्त गरेको उपाधिले व्यक्तिगत जीवनमा के कस्तो सकारात्मक परिवर्तन ल्यायो ? त्यसको लेखाजोखा कसैले गरेको छैन ।’ आफन्त, परिवार र आयोजक बसेर गरिने सुन्दरी प्रतियोगिताले क्षमता वृद्धि गर्न नसक्ने उनी बताउँछन् । फोटोग्राफर गुरुङ भन्छन्, ‘टिकट बेचेको आधारमा उपाधि जित्ने प्रतियोगिताकै कारण मोडलिङले बदनामी कमाइरहेको छ ।’
पछिल्लो समय उमेर, जाति भूगोल, पर्व आदिलाई आधार बनाएर सुन्दरी प्रतियोगिता आयोजना हुन्छन् । तर, पोखराका ब्युटी कन्टेस्टबाट उदाएर व्यावसायिक रूपमा चर्चित मोडेल कोही छैनन्, जसको नाम लिन सकियोस् । अधिकांश प्रतियोगिताका प्रतिस्पर्धी त परै जाओस्, विजेताको समेत कतै चर्चा हुँदैन । न त उनीहरूले सामाजिक उत्तरदायित्व नै बहन गरेको भेटिन्छ । सहभागीको व्यक्तित्व विकास गर्ने, क्षमता वृद्धि गर्ने, सुन्दरतामा निखार ल्याउने र व्यावसायिक रूपमा स्थापित गराउनेभन्दा पनि पैसा कमाउने ध्याउन्नले सुन्दरी प्रतियोगिताले बदनामी कमाइरहेको छ ।
‘मोडेलले समाजको प्रतिनिधित्व गर्नुपर्छ’
मोडलिङमा हुनुपर्ने गुण नभएकाहरू सस्तो लोकप्रियताकै लागि पैसा खर्च गरेर मोडेल बन्ने प्रवृत्ति विकास भइरहेको छ । यसले व्यावसायिक बन्न खोज्नेहरू अप्ठेरोमा छन् । मोडेलको पनि एउटा क्राइटेरिया हुन्छ । निश्चित क्षमता हुनुपर्छ । क्राइटेरियामै नपर्नेहरू पनि मोडेल भइरहेका छन् । समाजमा मोडेलप्रति हेर्ने दृष्टिकोण सकारात्मक छैन ।
हामी एक्काइसौं शताब्दी भन्छौं तर सोचाइ बदल्न सकेका छैनौं । मोडलिङ र कलाकारितामा आउन चाहने थुपै्र छन् । तर, समाज र परिवारले नै रोकिराखेको छ । मोडलिङ भन्नेबित्तिकै नांगिनुपर्ने सोच राख्नेहरू थुप्रै छन् । संख्यात्मक हिसाबले पहिलेभन्दा बढेको होला तर फराकिलो भएको छैन । मान्छे छानेर फोटोसुट गर्ने चलन छैन । हामीले पहिले छानेर मात्रै फोटोसुट गथ्र्याै ।
अहिले कन्टेस्ट च्याउसरी हुन्छन् । तर, ती नाम मात्रका भए । ब्युटी कन्टेस्ट पनि मोडलिङ नै हो । तर, यसले मोडेल जन्माउन सकेको छैन । प्रतियोगितामा ताज जित्ने र आयोजकले पैसा कमाए पुग्छ । १५ प्रतियोगी हुन्छन्, मोडेल हुन लायक मुस्किलले एक जना मात्र । कन्टेस्टहरू भएको राम्रो हो । पछिल्लो समयमा पोखराका कुनै मोडेल चर्चित भएको मैले सुनेको छैन । मोडेल भनेको आइडल हो । समाजको प्रतिनिधित्व गर्नुपर्छ । सेलिब्रिटी बन्नुपर्छ । मोडेलले भनेको समाजले अनुसरण गर्ने किसिमको हुनुपर्छ ।
(ओम लामासँगको कुराकानीमा आधारित
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
