बालापनको होली

भाइबहिनीहरू हो, आज रगंहरूको पर्व होली हो । यसलाई अन्याय र अत्याचारमाथिको विजयको पर्वको रुपमा मनाइने गरिन्छ । आजका दिन बालकदेखि सबै उमेर समूहका मानिसले हर्ष उल्लासका साथ होली मनाएर एक आपसमा मित्रताको भाव फैलाउने गर्छन् । बाल्यकालमा मनाएको होलीको सम्झना जीवनभर रहीरहन्छ । होलीमा रमाएको बालापनको मीठो सम्झना हाम्रा अग्रस साहित्यकारले पनि बिर्सन सकेका छैनन् ।

साहित्यकार बैरागी काइलाको दिमागमा बाल्यकालको होली अझै याद । हुन त नेपालको पुर्वी जिल्ला पाँचथरको लिम्बु परिवारमा हुर्केकोले खासै धुमधाम होली मनाउने चलन थिएन भन्छन् उनी । तर पनि उनी आफनो समाजलाइ मिश्रित समाज भन्न रुचाउँछन् । उनी भन्छन्, त्यतिेबेला अरुल मान्दै आएको चलनलाइ हामीले पनि रमाइलो मान्यौ । त्यतिबेला अहिलेको जस्तो सुचना र यातायातको सुविधा थिएन र अहीले सबै कुरा यसैले नजिक बनाएको छ । त्यतिबेला हाटबजारमा मात्रै होली खेलेको देख्थ्यौ । उ बेलामा द्धतिया, तृतीया, नवमी, एकादशी जस्ता तिथि अनुसार हाट बजार लाग्थ्यो । होलीको दिन पनि दुइ घन्टा सम्म हिडेर हाट जान्थ्यौ ।

धुमधामसँग मननाए पनि हामीले रगंकिनेर एकअर्कालाइ दल्थ्यौ । तर त्यो पिचकरी लिएर कहिल्यै हिँडिएन । अबिर लिएर आएमा लगाइदिन्छु अमिलेपनि । काठमाडौमा धार्मिक आस्थाको साथ चीर उठाएर होली मनाए जस्तो चाही हाम्रो गाउँतिर थिएन। म अलि ठुलो भएपछी झापा झरेँ त्यहाँका मारवाडी, मैथिली, अवधी, भोजपुरी भाषीहरूले साह्रै रमाइलो गरी मनाउथे । उनीहरूल बोलाउँथे र गएर रमँइलो गरिन्थ्यो ।

अर्की साहित्यकार गीता केशरीको नजरमा पनि होली निकै विषेश लाग्थ्यो । बाल्यकाल काठमाडौको पकनाजोलमा बिताएकी उनी भन्छिन् त्यतिबेला रगं र पानी खेल्ने चलन थियो । त्यतिबेला पिचकारी खेल्थ्यौ तर सबै आफनो साथीलाइ मात्रै । लुकेर बाहिर हिडेको मान्छेलाइ हान्ने चलन थियो ।

त्यतिबेला छोरीहरूलाइ बाहिर घुलमिल हुने अनुमती थिएन । बाहिर गएर होली खेल्न दिदैनथ्यो । काकादाइ, भाइहरूले खेलेको देखेर रमाउँथ्यौ । त्यतिबेलाको लौला अर्कै खालको थियो । लाहालाइ पगालेर त्यसमा झीरझीर चम्किलो हालिन्यो । त्यो लोलाले तरुनी केटीहरूलाइ टाढाबाट हालिन्थ्यो । लोला फुटेपछी झलमल्ल हुन्थ्यो । पछी केटीको अनुहारहरू चम्किन्थ्यो, खुब राम्रो देखिन्थ्यो । त्यो बेलामा नजिकै गएर हान्न सकिन्न थियो त्यसैले टाढाबाटै लोला हानिन्थ्यो ।

होलीको फाल्गुनमा खेल्नुको ठुलो महत्व छ । यसले सिजन परीवर्तनलाइ संकेत गर्छ । यतिबेला बोटबिरुवामा पालुवा आउाछ । मान्छेमा पनि त्यस्तै खालको उमंग ल्याउनुपर्छ भन्ने सन्देष दिन्छ । जसमा रंगको भुमिका महत्वपुर्ण हुन्छ ।

जसरी मनाइए पनि होलीको महत्व छ । तर पनि यसलाइ भद्र रुपमा मनाउनु उचित हुन्छ । होलीका नाममा हुने विभिन्न खालका विकृति र विसंगतीलाइ हामी स्वीकार गर्नुहुँदैन । नचाहीदो खालको रगंहरूले शरीरमा समस्या ल्याउन सक्छ । जताभावी लोला हान्ने, फोहोर पानी हान्ने पनि गर्नुहुँदैन । होलीलाइ एउटा सभ्य पर्वको रुपमा मनाउनुपर्छ ।