युद्धभूमिबाट मातृभूमि टेक्दा गह भरिँदो रहेछ...

काठमाडौं : ‘देशमा केही भएन’ भन्दै दैनिक हजारौं युवा देश छाड्छन्। सुखद र सुरक्षित भविष्यको कल्पना गर्दै बाहिरिनेको भीडले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल जहिल्यै भरिभराउ हुन्छ। आँसुका धाराले बिदेसिनेको बिदाइ हुन्छ। तर, शुक्रबार बिहानको दृश्य फरक थियो। देश छोडेकोमा भन्दा देशको माटोमा टेक्न पाएकोमा युवा/विद्यार्थीका गह आँसुले भरिए। हर्षका आँसु झार्दै बल्ल ‘बाँचियो’ भनेर सास फेरे। अनि, अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा नारा घन्कियो– ‘नेपाल आमाको जय।’

इजरायलमा हमास समूहको आक्रमणबाट जोगिएका विद्यार्थी बोकेर नेपाल एयरलाइन्सको जहाज शुक्रबार बिहान २ बजेर ५५ मिनेटमा अवतरण भएको थियो। इजरायलका कृषि फर्म तथा उद्योगमा ‘केही सिक्ने र कमाउने’ उद्देश्यसाथ पुगेका विद्यार्थीमाथि नै हमास समूहले आक्रमण गरेको थियो। त्यसक्रममा १० जना नेपाली विद्यार्थीको ज्यान गयो। बाँकीले आफ्नै देश फर्काइदिन सरकारसँग गुहार मागे। परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउद राष्ट्रिय ध्वजावाहक नेपाल एयरलाइन्सको विमान लिएर विद्यार्थी लिन इजरायल पुगे। पहिलो चरणमा २ सय ५३ जना 
फर्काइएका हुन्।

हमास समूहले हानेका बम, बारुद र गोली छल्दै मातृभूमिमा पाइँला टेक्दा विद्यार्थी मात्र होइन, उनीहरूका आफन्तमा पनि रुवावासी चलेको थियो। कोही खुसीले कराउँदै थिए, कोही चिच्याएका थिए। कोही आमाबुवाको काँखमा बेरिए। कोही आफन्तको अँगालोमा लुटपुटिँदै आक्रमणका भयानक दृश्य बिर्सन खोज्दै थिए। इजरायलबाट फर्केकी हिमश्वता भट्टले भनिन्, ‘आफ्नो देश भन्या, आफ्नै हुने रहेछ।’

‘आँखैअघि गोलीले साथी ढले’

शनिबार बिहानैदेखि हमास समूहले इजरायलको गाजा क्षेत्रमा मिसाइल हान्न थालेको थियो। बारुदले आकाश नै अँध्यारो बनेको थियो। त्यसपछि नेपाली विद्यार्थी बंकरमा लुक्न गए। कैलालीका धनबहादुर चौधरी लुकेको बंकरमा ग्रिनेट हानियो। दुई जना ढले। उनीसहित धेरै साथी घाइते भए। खुट्टामा ग्रिनेटको छर्रा लागेर घाइते भए। उपचारपश्चात् ह्वीलचियरमा स्वदेश फर्किए।

उनी त्यस्ता भाग्यमानी हुन् जो सँगैको साथी गोली लागेर ढल्दा उनी बाँच्न सफल भए। इजरायलबाट फर्किएका उनलाई लिन उनका दाजु सुरेन्द्र चौधरी विमानस्थल पुगेका थिए। युद्धको इपिसेन्टर गाजा क्षेत्रमा हमासले गरेको आक्रमणमा परेर घाइते भएका थिए। युद्धलाई जितेर स्वदेश फर्किंदाको खुसीलाई वर्णन गर्न सकेनन्।

सपनामा पनि हमासले गरेको आक्रमणको डरले उनी चिच्याउँछन् रे। कहिले स्वदेश नफर्किने गरी विलय भएका साथीहरूको मीठो बोलीले उनलाई बोलाइरहन्छ। निद्रा लाग्दैन। युद्धका घाउले पोलिदिन्छ। ‘अईंयाँ’ भन्दै विमानस्थलमा घरी रुन्थें त घरी बाँकी साथीहरूको उद्धारका लागि मिडियासँग बोल्थें। नाम धनबहादुर भए पनि परिवार गरिबीको मार छ। केही धन कमाउने र सिक्ने सपना बोकेर एक महिनाअघि उनी इजरायल गएका थिए। तर, उनको सपना चकनाचुर भयो। युद्धले दिएको पीडा उनी सम्झिन चाहँदैनन्। तर, बितेका साथीको यादले मनमा भएको घाउले सम्झना बल्झाइदिन्छ।

‘शनिबारको दिन थियो। आकाशबाट मिसाइलको आवाज धमाधम आउन थाल्यो,’ युद्धको पीडा सुनाउँदै धनबहादुर भन्छन्, ‘हामी सुतेको ओछ्यानबाट भागेर बंकरभित्र भाग्यौं। दुई घण्टापछि हमास आतंककारीहरू बंकरमा अट्याक गर्‍यो। हाम्रा दुई जना साथीहरूलाई गन (बन्दुक)ले हालेर बंकरमै ढालिदियो। म घाइते भएँ।’ यत्तिकैमा आतंककारीले छोडेनन्। फेरि बाहिरबाट बंकरमा ग्रेनेट हान्यो। पड्कियो। आफू यसपटक बेहोस भएको बताउँदै उनले थपें, ‘त्यसपछि के भयो पत्तै भएन। आँखा खुल्दा कुनै साथीको खुट्टा थिएन। कसैको शरीरबाट भलभली रगत बगिरहेको थियो।’ साथीहरूले ‘बचाउ, बचाउ’ भन्दै उनीसँग गुहार माग्दै थिए। तर, उनी आफंै घाइते भएकाले कहीे गर्न नसेकेकोमा उनी रोए। ‘मैले केही गर्न सकिनँ। एकछिन पछि २—३ जना स्वास्थ्य क्षेत्रका इजरायली प्रहरी आए। मलाई त्यही बंकरमा छोडिदियो। सकुशल भएका साथीहरूलाई अर्को बंकरमा लगेर राखे,’ के भनौं भन्दै उनले सुस्केरा हाल्दै भने, ‘फेरि त्यो बंकरमा आतंककारीहरूले आक्रमण गर्‍यो। मेरै आँखा अगाडि साथीहरू छट्पटाएर 
ज्यान गुमाए।’

इजरायलमा रहेका अरू नेपालीहरूको उद्धार गर्न ढिला गर्न नहुने उनी बताउँछन्। ‘ज्यान गुमाएका साथीको लास ल्याइदिनु पर्‍यो। हराएका साथीको सरकारले खोजी गरिदिनु पर्‍यो’ धनबहादुर भन्छन्, ‘साथीहरूको धेरै याद आउँछ। उनीहरूको बोली याद आउँछ। राति राम्ररी सुत्न सक्दिनँ।’ सपनामा साथीहरू मात्रै भेट्ने गरेको सुनाउँदै उनी थप्छन्, ‘बंकरमा हामीलाई छोडेर गएका साथीहरूको शरीरबाट खुन (रगत)को नदी बगिरहेको मात्रै देख्छु। ग्रेनेट हानेर मार्न कोही आइरहेको छ।’

मृत्युलाई झुक्याए प्रमोदले

इजरायलको आकाशमा मिसाइल पड्कनु कुनै नौलो कुरो होइन। तर, यसपालि भने आकाशमा मिसाइल हान्यो अनि भुइँबाट बंकरमा ग्रिनेट पड्कायो अनि गोली चलायो। हमास आक्रमणबाट ज्यान बचाउन सफल भएका विद्यार्थी प्रमोद केसी भन्छन्, ‘टाउको अघिबाटै गोली गयो। भगवान् दाहिने थियो र भाग्यले बाँचें।’

शुक्रबार आउन लागेको जहाजमा पनि आतंककारीले आक्रमण गर्छ कि भन्दै चिन्तामा थिए। जब उनी इजरायलको सीमा कटे अनि मात्रै बाँचेको महसुस गरे। उनीसँगको साथी युद्धको भुँमरी पर्दा उनी जोगिएर घर आएका छन्। उनको आँखा अगाडि एकपछि अर्को साथीले युद्धमा ज्यान गुमाए। तर, उनी भाग्यले बाँचे। ‘बंकरमा आक्रमण गर्दा मसँगैका दुई जना साथी ठहरै भएर ढले। अनि पाँच जना साथीहरू घाइते भए,’ उनी भन्छन्, ‘हामीलाई अर्को बंकरमा प्रहरीले उद्धार गरेर लग्यो। सबै साथीहरू बसिरहेका थियौं। थाइल्यान्डका साथीहरू पनि थिए।’

फेरि त्यहाँ पनि आतंककारीले अट्याक गरेको बताउँदै भने, ‘म लक्की थिएँ। भगवान् दाहिने रहेछ। म किचेनको र्‍याकतिर थिएँ। एक जना साथी खाना पकाउने स्टोपतिर बसेको थियो। म र ऊ, बाँच्न सफल भयौं। पाँच जना साथी गोली र ग्रिनेटले त्यहीं ढले।’ इजरायलमा निकै दर्दनाक पीडा भोगेको कथा सुनाउँदा उनको आँखा रसायो। बोली पटकपटक अवरुद्ध। उनले भने, ‘पापीहरूले सीधा आक्रमण गर्‍यो।’

उनीहरू किबुल आल्मिक भन्ने ठाउँमा बस्थे। त्यो ठाउँ हमासले आफ्नो नियन्त्रणमा लिएर गोलाबारी जारी राखेको थियो। प्रमोद भन्छन्, ‘त्यो ठाउ“मा इजरायली प्रहरीलाई पस्न १२ घण्टा लाग्यो। अनिमात्रै हमाससँग प्रहरीले डिफेन्स गर्न थाल्यो।’ त्यसपछि मात्रै आफूहरूको प्रहरी उद्धार र घाइते साथीहरूको उपचार गर्न अस्पताल लगेको उनले सुनाए। ‘सास भएका साथीहरूलाई प्रहरीले हस्पिटल लग्यो। हामीलाई अर्को बंकरमा लगेर सुरक्षित राख्यो,’ त्यहाँ पनि आफूहरू सुरक्षित नभएको उनले सुनाए, ‘बंकरमा लुगेको ठाउँमा एक तर्फबाट हमासले आक्रमण गरिरहेको थियो। अर्कोतिरबाट प्रहरीले आत्मरक्षा सबै शक्ति खर्चिरहेको थियो। हामी चाहिँ त्यो युद्धभूमिको बीचबाट गुहार माग्दै थियौं।’

प्रमोदको शरीर वरिपरिबाट बम, बारुद, गोली वर्षा भुइँमा खसिरहेको थियो। ‘मेरो आँखा अगाडि बारुद र गोली पड्किएर खसिरहेको थियो भुइँमा,’ उनी भन्छन्, ‘त्यही साइडबाट गोली जान्थ्यो। पड्किन्थ्यो। तर म बाँचें।’ यसले उनीहरूमा मनोवैज्ञानिक त्रास बढाएको थियो। उनी ती दिन सम्झँदै भन्छन्, ‘यसले त हामी एकदमै मानसिक तनावमा थियौं। अब हामी मर्छौं। बाँचेर घर गइँदैन। हामीले ४० घण्टासम्म एउटा फोटो र भिडियो बनाएनौं। हामी मर्छौं भन्ने डरले।’ सरकारले आफूहरूको उद्धार गरे पनि मृतक साथीहरूको शव त्यही रहेकोले सरकारले तुरुन्तै शव झिकाएर परिवारजनलाई दाहसंस्कारको वातावरण मिलाउन उनले सरकारलाई आग्रह गरे।

इजरायलमा प्रायः सबै ठाउँमा बंकर छ। साइन जडान गरिएको छ। यहाँ जानेहरूलाई सबैभन्दा पहिला सुरक्षाबारे जानकारी दिन्छ। ‘साइरन बज्दा बंकरमा लुक्नु’ भनेर सिकाइन्छ। युद्धपीडित प्रमोद भन्छन्, ‘तर हमला भएको दिन साइरनै बजेन। तर, आकाशमा भुटुटु गोली र मिसाइल पड्किएको आवाज सुनियो।’ कारण— हमास समूहले प्रहरीको हेडक्वार्टरको सञ्चार ह्याक नै गरेर आक्रमण सुरु गरेको उनले बताए। ‘शनिबार इजरायलमा पब्लिक होलिडे थियो। ८० प्रतिशत त्यहाँका इजरायली पुलिस बिदामा थिए। त्यो बेला आक्रमण भयो,’ उनले सुनाए, ‘पहिला माथिबाट आक्रमण हुन्थ्यो। तर, यसपालि एकै पटक हवाईफायर र ग्राउन्डबाट अट्याक भयो। इजरायलाई छक्काएर हमासले दुईतिरबाट नयाँ तरिका यसपालि आक्रमण गर्‍यो।’

एउटै बंकरमा १८ जना लुकेर बाँचे

सिराहाको गोलबजारकी शोभा पासवान धेरै मेहनत गरेर पढिन्। दलित समुदायबाट उनले ब्याचलर लेबलको पढाइ पूरा गर्नु नै उनको लागि ठूलो कुरा थियो। सिक र कमाउ कार्यक्रमअन्तर्गत चितवनको रामपुरमा क्याम्पसमा पढेर उनी एक महिनाअघि इजरायल पुगेकी थिइन्।

संयोग यस्तो भएको कि गाजा एरियामा उनी कृषि फर्ममा बसेर काम गर्थिन्। त्यही क्षेत्रमा आक्रमण भयो। उनलाई युद्धले एकदमै डरमर्दो अवस्थामा ल्याइदियो। चार दिन त निकै कठिन भयो। बंकरमा लुकेर बसिन्। श्वास फेर्न पनि कठिन। मुस्किलले चार जना बस्ने ठाउँमा उनीहरू त्यो बंकरमा १८ जना लुकेर। ज्यान बचाउने आसमा। भोकै, प्यासै र डरत्रासमै। सँगै पढ्ने र काम गर्ने साथी गुमाएकी शोभाले बडो मुस्किलले बाँचेर स्वदेश 
टेकेकी छिन्।

‘बम आएपछि के गर्ने ? आतंककारी आयो भने कहाँ जाने ? हामीलाई थाहा थिएन। निकै डरमर्दो अवस्थामा बाँचें,’ उनले युद्धको जीजिविषाबारे भनिन्। आतंककारी समूह हमासले गरेको आक्रमणबारे इजरायली जनताले नै सोचेको थिएन। उनी भन्छिन्, ‘त्यहीका मान्छेले पनि यस्तो सोचेका थिएनौं। त्यहाँ जनताकै लागि हमासले गरेको आक्रमण नौलो र फरक ढंगको थियो। हाम्रो लागि त त्यो के हो ? के हो ? हुनु स्वाभाविकै थियो।’
उनी आक्रमणको दिन बिहान योगा गर्न निस्किएकी थिइन्। शनिबार भएकाले सबैको बिदा थियो। ‘माथिबाट यति धेरै मिसाइल आयो, कि लगभग एक सेकेन्डमा २०—३० वटासम्म,’ युद्धपीडित शोभा भन्छिन्, ‘सेकेन्ड —सेकेन्डमा बम आउँदा बंकरबाट आतंककारी आयो कि भन्ने डरले हाम्रो मुटु नै बाहिर आएजस्तो हुन्थ्यो।’

तीन दिन बंकरमा बस्दा उनीहरूको खानाको सप्लाई सकिसकेको थियो। पानी थिएन। ‘अब बाँचिएला भन्ने हामीले माया मारिसकेका थियांै,’ उनी भन्छिन्, ‘उद्धारका लागि एक—एक घण्टामा राजदूतावासलाई, सरकारलाई, कलेजमा फोन र मेल गथ्र्यौं।’ हाम्रो बिन्तीलाई सरकारले सुनेर ढिलो भए पनि उद्धार गरेको बताउँदै उनले भनिन्, ‘नेपाल टेक्दा एकदमै खुसी भयौं।’ तर, सँगै पढेका र काम गर्दै गरेका साथी गुमाएको पीडाले उनी शोकाकुल छिन्, ‘संगैको साथी गुमाउँदाको पीडा कति हुन्छ म भन्न सक्दिनँ। साथी गुमाएको पीडाले जीवन रुवाउने भयो।’

इजरायलबाट नेपाल एयरलाइन्सको जहाजमा शुक्रबार बिहान त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अवतरण भएका नेपाली।  तस्बिर : दिपेन श्रेष्ठ

‘संसार जितेको महसुस भयो’

बाँकेको कोहलपुरका इजरायल गएका दिनेश शर्मा त्यहाँ युद्ध मच्चिएपछि आतंकित बने। धेरै प्रयासपछि नेपाल आउन पाएपछि दंग परे। युद्धले बिथोलिएको जीवनले शान्ति र सुरक्षा पाउँदाको खुसी उनले व्यक्त गर्न सकेनन्। दिदी माया शर्मा र धु्रव कोइरालाले उनलाई मायालु काखमा बेरे। उनीहरूलाई लाग्थ्यो,— दिनेशलाई फेरि सकुशल पाउनु दैवकै हात छ।

दिनेशले जीवनमा नजिकबाट युद्ध देखेका थिएनन्। न त बम र मिसाइल ब्लास्ट भएको देखेका थिए। उनले सिक्न र कमाउन इजरायल जाँदा पहिलो पटक युद्धसँग जम्काभेट भएको थियो। उनलाई लाग्थ्यो, अब जीवन यही सकिन्छ। उनले आस मारिसकेका थिए। किनभने धेरैका ज्यान गइसकेको थियो हमासको आक्रमणमा। ‘कहिले घर फर्कौं—फर्कौं लाग्थ्यो। परिवारलाई भेटौं—भेटौं भइरहेको थियो। बाँच्ने आशा भने थियो। हामी यति धेरै मेहनत गरेर सरकारले घर फर्कायो। खुसी लागेको छ’, उनले मध्यरातमा युद्धबाट बचेर आउँदा संसार जितको महसुस भएको खुसी सुनाए।

नवीनको खुसी उतै खोसियो

कालीकोटबाट इजरायल कमाउन र सिक्न गएका नवीन बम ठकुरीले परिवारमा खुसी बोकेर ल्याउने सपना देखेर गएका थिए। तर, उनी ज्यान जोगाउँदै त्यहाँबाट रातारात भाग्नु पर्‍यो। कारण—हमासले त्यहाँ युद्ध मच्चाएका छन्। त्यहाँबाट कमाएर फर्किएपछि आमाबुवाको मुहारमा खुसी ल्याउन खोजेका थिए। तर, त्यो सम्भव भएन।

‘मैले बुवाको शिरको पुरानो ढाकाटोपी पनि फेर्न पाए हुन्थ्यो। आमाका चोली र सारी फेर्ने मन थियो,’ उनले भने, ‘तर, सकिएन। त्यहाँबाट सकुशल घर फर्किनै कठिन भएको थियो। सरकारले ढिलै भए पनि आफूहरूको ज्यान बचाएकोमा सरकारलाई उनले धन्यवाद दिए। युद्धका घटनाले सबैभन्दा बढी पीडा त परिवारमा दिएको रहेछ। कालीकोटबाट इजरायल गएका नवीन बम ठकुरीले युद्धको बेला घरपरिवारलाई अत्याउन नहुने बताउँछन्।

‘परिवारमा हामीभन्दा बढी पीडा भयो। सत्य खबर त भोगिरहेको मान्छेलाई मात्रै थाहा हुन्छ,’ उनले भने, ‘हामीभन्दा गाजा क्षेत्रमा सुदूरपश्चिम विश्वविद्यालयका विद्यार्थीले धेरै भोगे। त्यहाँ साथीहरूले त ज्यानै बिताए।’ त्यहाँको युद्ध शान्त नभएसम्म सरकारले आफ्ना जनता त्यहाँ पठाउन नहुने बताए। उनका अनुसार अब इन्टर्नसिपका विद्यार्थीलाई तत्कालै इजरायल पठाउनु हुँदैन। किनभने त्यहाँ सुरक्षित छैन। बारम्बार त्यहाँ वार भएको पृष्ठभूमि छ। उनी भन्छन्, ‘नेपालले दक्ष जनशक्ति बिक्री नै गर्नु छ भने अर्को देश वा ठाउँमा पठाउनु पर्छ।’

हामी सुतेको ओछ्यानबाट भागेर बंकरभित्र पस्यौं। २ घण्टापछि हमासले बंकरमा अट्याक गर्‍यो। २ जना साथीहरूलाई बन्दुकले हालेर बंकरमै ढालिदियो। म घाइते भएँ।
धनबहादुर चौधरी, घाइते विद्यार्थी

लगभग एक सेकेन्डमा २०—३० वटासम्म मिसाइल झार्थे। हामी बंकरमा आत्तिएर बस्यौं। सँगैको साथी गुमाउँदाको पीडा कति हुन्छ म भन्न सक्दिनँ। 
शोभा पासवान, विद्यार्थी

बंकरमा आक्रमण गर्दा मसँगैका २ साथी ढले। मेरो टाउको अघिबाटै गोली गयो। भगवान् दाहिने भएर होला भाग्यले बाँचें र फर्कन पाएँ।
प्रमोद केसी, विद्यार्थी