अन्नपूर्ण टूडे

तरकारीबाटै सत्तरी लाख

कात्तिक २४, २०७३ बुधबार १३:१५:०

१५ वर्ष चिया बगानमा मजदुरी गरेका धनकुटा १० भीर गाउँका लालबहादुर तामाङमा ०६० सालमा जीवनशैलि परि वर्तनको चेत आयो । ०४५ सालमा दैनिक १७ रुपैयाँंको ज्याला बढे र एक सय दुई रुपैयाँं पुग्दा पनि जीवन ऋणमै चले को थियो । गुराँंंसे आसपासका १५ रोपनी बाँंझो जमिन भाडामा लिए । आम्दानी भएपछि तिर्ने सर्तमा साहुले नै बीउ र मल किनिदिए । पहिलो वर्ष नै फलेको १० टन बन्दाकोभीबाट सुरु भयो , उनको समृद्धि यात्रा ।

पहिलो वर्ष नै ऋण तिरेर केही र कम बचत गर्न भ्याउँंदा उनमा खुशीको सीमा थिएन । साहु अन्यत्र बसाईं हिंडे पछि उनको घर पनि लिए । पाँंच वर्षपछि तर कारी खेतीको आम्दानीबाटै १३ रोपनी जग्गा खरिद गरे । ०७० सालमा प्रति राेपनी डेढ लाख पर्ने १० रो पनी १४ आना जग्गा थपे । त्यही वर्ष गुराँंसेमा ४७ लाख रुपैयाँं खर्र्चेर पक्की घर ठड्याए । अहिले तामाङ जिल्लाकै नमुना कृषक बनेका छन् ।

‘ कुनै बेला एक छाक टार्न धौ धौ हुन्थ्यो ,’ भन्छन्, ‘ तर कारी खे ती गर्न थाले पछि परिवारको जीवनस्तर बदलिएको छ ।’ २४ रोपनी बारी कुनै मौसममा खालि रहँंदै न । मौसमअनुसार बन्दा, कोभी, मुला र मटर उत्पादन गर्छन् । यस वर्ष मात्र खर्च कटाएर सात लाख रुपैयाँं आम्दानी गरे ।परेवादिन ६ का ऋतु पौडेल पनि दुई दशकयता व्यावसायिक तरकारी खेतीमा संलग्न छन् ।

२० रोपनीमा बन्दाकोभी, मटर कोसा, आलु, मुला र खोर्सानी खेती टुट्दैन । कृषि पेसाबाटै घर खर्च धानिरहेका पौडेल वर्षमा करिव सात लाख रुपैयाँंको तरकारी बजार पु¥याउँंछन् । चितवन रामपुरस्थित कृषि क्याम्पसमा जेठो छोरा सुमनलाई पढाउने आम्दानीको आधार त्यही २० रोपनी हो । भन्छन्, ‘ कृषि स्वतन्त्र पेसा हो । कसैको दबाब र निगरानीमा काम गर्नुपर्दैन ।

किसान आफैं मालिक र मजदुर हुन् ।’ बारीमा तरकारी फक्रिन नपाउँदै बिक्री हुने भएकाले बजारको समस्या छैन ।जिल्लाका तांखुवा, हात्र्तिखर्क, परेवादिन, मूर्तिढुंगा, मारेककटहरे र धनकुटा नगर पालिकाको उच्च पहाडी भेग तरकारी खेतीको उर्बरभुमि बनेका छन् । त्यस क्षेत्रका बासिन्दाले चामलको भात खान चाडपर्व नै कुर्नु पर्ने दिन अब इतिहास बनेका छन् ।

मंसिरदेखि फागुनसम्म हिउँ र तुषारोले ढाक्ने डाँडामा बाली लाग्ने कल्पनासम्म थिएन । वातावरणीय तथा कृषि नीति अनुसन्धान, बिस्तार र विकास केन्द्र (सिप्रे ड)ले डाँंडापाखालाई नयाँं जीवन दिएको हो ।तिबेलासम्म बारीमा फलेको आलु ढाकरमा बोकेर बेंसी झर्नु पथ्र्यो । अहिले आलुसहित बन्दा, मटर कोसा, मुलालगायत तरकारीबाटै बिक्री हुन्छन् । ‘ किसानहरू तरकारी फलाएर लाखौं आम्दानी गर्छन्,’ भीर गाउँका अगुवा चन्द्रलाल तामाङ भन्छन् । उनका अनुसार सामान बोकेर पहाड उक्लिएका ढुवानीका साधन अचेल तरकारीका बोराले भरिएर तराई झर्छन् ।

जिल्ला कृषि विकास कार्यालयका अनुसार गत वर्ष दुई अर्ब ५३ करोड ५० लाख रुपैयाँं बराबरको तरकारी निर्यात भयो । जिल्लामा हिउँदे र बर्खे गरी सात हजार एक सय १७ हेक्टरमा तरकारी खेती हुन्छ । यस वर्ष एक लाख ५६ हजार तीन सय २० मेक्ट्रिक टन फल्यो । चार दर्जन कृषि उपज संकलन केन्द्र छन् । उत्पादनको ८० प्रतिशत तरकारी निकासी हुन्छ । बाली संरक्षण अधिकृत छविलाल घिमिरेका अनुसार पूर्वी तराईका बजार मात्र होइन, भारतका सीमावर्ती बजार र बंगलादेशसम्म पुग्छन् धनकुटामा फलेका तरकारी ।

धनकुटा सदर मुकाम नजिकको ठोका बस्तीमा तरकारीबाटै वार्षिक ७० लाख रुपैयाँं भित्रिन्छ । करिव २२ परिवारले व्यावसायिक खेती गर्छन् । अगुवा किसान चक्रबहादुर राईका अनुसार सुविधाको खोजीमा अन्यत्र सहरतिर बसाई सर्ने चलन छ । ठोका गाउँमा भने अन्यत्रबाट आउनेको संख्या बढी छ । गाउँंमै सडक पुगेको छ, बारीबाटै तर कारी गाडीमा लोड हुन्छ ।