युवालाई हाँक्न दिए समाधान

 राष्ट्रका हरेक पक्ष वा संस्थामा शिथिलता व्याप्त छ । सरकार र उसका सहयोगी दलहरू ‘रोम जल्दैछ निरो बाँसुरी बजाइरहेछ' भन्ने भनाइलाई चरितार्थ गरिरहेका छन् । देशको वर्तमान अवस्था हेर्दा लाग्छ ‘यो एउटा त्यस्तो हात्ती हो, जो उभिइरहेको छ, तर लडेपछि उठ्ने छैन ।' राष्ट्रलाई विखण्डन गर्ने तत्वहरू सरकारी भत्ता खाएर कराइरहेका छन् ।

हस्तक्षेपको कथाः राज्यका हरेक निकायलाई ध्वस्त पार्ने खेल भइरहेका छन् । मध्यरातमा न्यायाधीशको नियुक्ति हुन्छ । नियुक्ति हुनेको योग्यता र नियुक्तिको पारदर्शिताका बारेमा न्यायपरिषद्लाई सरोकार छैन । नियुक्ति हुनेको कम्तीमा विगतको विवरण त हेर्नुपथ्र्यो होला । देशको तटस्थ न्यायपालिकामा दलका सदस्यहरू घोषित रूपमा नियुक्ति हुनु राम्रो होइन भन्ने हेक्का पनि राखिनुपर्थ्यो ।

अर्कोतिर व्यवस्थापिकालाई कानुन बनाउने चासो छैन । के प्रधानन्यायाधीश, सभाभुख, प्रधानमन्त्री र राजनीतिक दलका नेताहरूलाई प्रशासन लथालिंग भएको, विकास शून्य भएको थाहा छैन ?

एयरपोर्टमा भारतीय सेनाका मानिस मार्सल भएर आएको पत्रपत्रिकामा छापिएका छन् र सामाजिक सञ्जाल त्यस्ता न्युजले भरिएका छन् । कतिपय देशका नेता हरेक दिन एउटा देशको दूतावासमा भेटिन्छन् । राजदूतले दिएका पार्टीमा ‘भात खानै नपाए झैं दौडिन्छन् ।' त्रिभुवन विमानस्थलमा दर्जनौं देशका हवाइजहाज आउँछन् र उनीहरूलाई नेपालको सुरक्षा व्यवस्थामा विश्वास छ ।

तर भारतबाट आउने जहाजहरू यात्रुको सुरक्षा जाँचबुझ आफैं गर्छन् । सरकार र कर्मचारीतन्त्र ‘लाटाले पापा हेरे झैं बसेको छ' । के यो देश स्वतन्त्र राष्ट्र होइन ? के अनेक बहानामा मन्त्री भएर देश लुट्नेको स्वर्गभूमि मात्र हो ? किन स्वतन्त्र राष्ट्रको गरिमा बोक्न सक्तैन सरकार ? किन विदेशीको थिचोमिचो मात्र खपेर बस्छ ? किन राष्ट्रिय स्वाभिमानको संरक्षण गर्न सक्तैनन् सरकार र राजनीतिक दलहरू ?

भ्रष्टाचारको कथाः मेलम्चीको पानीको पाइप हाल्नुभन्दा केही दिनअगाडि सडकमा आधा इन्चको कालोपत्रे गरिन्छ अनि एक सातापछाडि खनिन्छ । जेनेरेटरका व्यापारीले कमिसन खाएर लोडसेडिङ गर्नेजस्तो राज्यविरोधी कार्य गर्ने कर्मचारीमाथि कारबाही हुँदैन । सडक ठूलो पार्ने नाममा सधैं जनताका घर भत्काइन्छन्, तर बाटो कहिल्यै बन्दैन । पेटी बनाइन्छ र फेरि भत्काइन्छ ।

जनताका घर भत्काएर लथालिंग पारेको वर्षौं दिनसम्म बिजुलीका खम्बा उखेल्ने काम हुँदैन । देशका सबै राजमार्ग लथालिंग छन् । काठमाडौंमा खाल्डामा मोटर खस्छन् किन ? के पैसाको अभाव हो ? होइन । नेपाललाई अस्तव्यस्त बनाएर ‘असफल राज्य' बनाउने खेलमा देशका केही नेता, केही कर्मचारी नै देशविरुद्ध षड्यन्त्र गरिरहेका छन् । उनीहरू भ्रष्टाचारलाई कमाउने माध्यम बनाइरहेका छन् । नेपालमा भ्रष्टाचार गरेको रकम हुन्डीबाट विदेश पठाइरहेका छन् ।

देशलाई विखण्डन गर्ने खेलः मधेसलाई अलग्याएर छुट्टै देश बनाउने धम्की आउँदा पनि सरकार मौन छ । स्वतन्त्र सार्वभौम देशमा ‘देश टुक्र्याउने धम्की दिने नेतासँग प्रधानमन्त्रीले वार्ता गर्नु वाञ्छनीय हो ? के मधेस दुईतीनजनाको पेवा हो ? निर्वाचन गरी संक्रमण अन्त्य गर्न होइन, सरकारलाई संविधानको संशोधन गर्ने चासो ठूलो छ । प्रधानमन्त्रीको सत्ता स्वार्थभन्दा राष्ट्रको सार्वभौम सत्ता सानो हो ?

सरकारको साझेदार दल नेपाली कांग्रेसको लोकतन्त्रको मान्यता यही हो ? विपक्षीसँग वैकल्पिक मार्गचित्र छ ? लाग्छ, देशलाई विखण्डन गर्न अस्तव्यस्त बनाउने काम भइरहेको छ ।

नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धः नेपाललाई विश्वको कुरा त परै जाओस्, छिमेकीले चिन्न छोडिसकेको सरकारलाई थाहा छ ? चीनसँगको सहकार्यबाट पाकिस्तान सम्पन्न मुलुक बनिसक्यो । तर नेपालको सरकारलाई केरुङ र तातोपानी जाने सडक निर्माण गर्ने चासो छैन, के यसरी चीनसँगको सम्बन्ध भरोसायुक्त हुन्छ ? रिङरोड भत्काइएको तीन वर्ष भइसक्यो, सहर सवारी जामले अस्तव्यस्त भएको सरकारलाई थाहा छैन ? कसको सम्बन्ध र सहयोगले तराई टुक्र्याउने धम्की आइरहेको छ, के सरकारलाई थाहा छ ? नेपाल सार्क अध्यक्ष देश हो । के सरकारलाई यसको ख्याल छ ?

अर्थतन्त्रको नाजुक अवस्थाः कुल बजेटको १५ प्रतिशत खर्च गर्न सरकार सक्तैन । देशको कुल आम्दानीको ५२ प्रतिशत देशका सम्भ्रान्तको लागि खर्च भइरहेको सरकारलाई थाहा छ ? विश्व बैंकका कथित तथ्यांकको पक्षपोषण गर्ने अर्थशास्त्री, जसभित्र देशको सम्पत्ति लिलाम गर्ने पनि पर्छन्ले देशको अर्थतन्त्र धमिराले काठ खाएझैं खाएको देशका विद्वान्हरूलाई थाहा छ ? देशका कंगाल २० प्रतिशत जनताका नाममा देशको आम्दानीको पाँच प्रतिशत मात्र खर्च भएको सरकारलाई थाहा छ ?

देशको ७० प्रतिशत जनतालाई कुल आम्दानीको ४३ प्रतिशत मात्र लगानी गरेर सरकार राजस्वको अधिकांश अंश राजनीतिक नेता र कर्मचारीलाई खर्च गरिरहेको छ । सरकार दुर्घटनामा परेका, मुटु र मिर्गौला असफल भएका रोगी मानिसले उपचार गरी जीवन बाँच्न उनीहरूले अस्पतालमा गरेको खर्चबाट १३ प्रतिशत ‘भ्याट' संकलन गरिरहेको छ ।

यिनै गरिब जनताबाट बिजुली, पानी, भत्किएको सडक, ढल प्रयोग गरेबापत शुल्क उठाइरहेको छ । गरिब कर तिर्छन् बाँच्नको लागि र धनी कर तिर्छन् मस्तीको लागि । ७० प्रतिशत कमाएर बाँच्ने गरिबबाट शुल्क उठाएर, बिरामीबाट ‘भ्याट' उठाएर सरकार नेतालाई रकम बाँड्छ, कर्मचारीलाई करोडौंका गाडी किन्छ र सबै किसिमका सेवालाई कार्टेलिङ गर्छ ।

सात गुणा बढी व्यापार घाटा भोगेको छ देशले । जनतालाई उपभोक्तावादको सिकार बनाएको छ । धुलो दूध आयात गरेर किसानलाई बाटोमा दूध फ्याँक्न बाध्य पार्छ सरकार । के राजनीतिक नेतालाई यी कुरा थाहा छैनन् ? जानकारी छ । यी कुरा जानाजानी नेपाललाई असफल राज्य बनाउने बृहत्तर योजनाअन्तर्गत भइरहेको छ । किन पूर्वाधार संरचनाहरू निर्माण भएनन् ? चुरो कुरा त नेपाललाई असफल राज्य बनाउने नै हो ।

विगत १० वर्षदेखि सडक निर्माणको कार्य पूर्णरूपमा बन्द छ । मुग्लिङ नारायणघाट सडक लथालिंग छ । मुग्लिङ पोखरा सडक पनि लथालिंग छ । धुलिखेल सिन्धुली सडक लथालिंग भइसकेको छ । रिङरोड नयाँ बन्ने त कुरै छैन, पुरानो पनि लथालिंग छ । औद्योगीकरण शून्य छ । किन यस्ता संरचनाहरू बन्दैनन् ? पहिलो कुरा त देशमा पूर्वाधार संरचना निर्माण हुँदा रोजगार उपलब्ध हुन्छ, जसले वैदेशिक रोजगारलाई कमजोर पार्छ ।

त्यसले कार्यकर्तादेखि नेतासम्मका वैदेशिक रोजगार कम्पनी धराशायी हुन्छन् । दोस्रो कुरा नेपाललाई अधीनमा लिन विकासका सम्भावना नै समाप्त पार्नुपर्ने हुन्छ । यसबाट राजनीतिक दलभित्र र कर्मचारीतन्त्रभित्र नै विदेशीहरूको व्यापक घूसपैठ भएको प्रमाणित हुन्छ । देशलाई असफल बनाउन विकासका सम्भावना धराशायी पारिएका छन् ।

डामाडोल शैक्षिक अवस्थाः देशका विश्वविद्यालयहरू धराशायी भएका छन् । प्रमाणपत्रको बिक्रीवितरण हुन थालिसकेको छ । जब प्रवेश परीक्षा सुरु हुन्छ, विश्वविद्यालयहरू तालाबन्दी हुन्छन् । विद्यार्थीलाई विदेश पठाउने एजेन्टहरूले पैसा दिएर तालाबन्दी गराउँछन् । बर्सेनि ४० अर्ब रुपैयाँ देशबाट बाहिरिन्छ ।

यसरी बाहिरिने नेता, कर्मचारी र सुरक्षा निकायका मानिसका छोराछोरी बढी हुन्छन् । शिक्षाको व्यापारमा लागेकाहरू देशका विश्वविद्यालयको मानमर्दन गर्दै आफ्ना उत्पादनलाई विदेश जान प्रेरित गर्छन् । तर गाउँमा पाँच घन्टा हिँडेर स्कुल आउँछन् र फेल हुन्छन् । विश्वविद्यालयका करिब ६० प्रतिशत कलेजहरू मधेसमा छन् । तर देशका ६० प्रतिशत विद्यार्थी पहाडका कलेजमा केन्द्रित छन् ।

मधेसमा ४० प्रतिशत विद्यार्थी त्यहाँका ६० प्रतिशत कलेजमा पढ्छन् । त्यहाँ चिट चोराउने व्यवसाय चल्छ । देशको शिक्षा धराशायी पारिदिएपछि राज्य असफल त भइहाल्छ । के यो पनि सरकारलाई थाहा छैन ?

धार्मिक अन्धवाद र जातीयताः हिमाली भूभागको तल्लो र चुरेको माथिल्लो भूभागमा रहेको पहाडी प्रदेशमा, मधेसमा विखण्डनको आगो सल्काए झैं जातीय द्वन्द्वको अवस्था सिर्जना गर्ने प्रयास भइरहेको छ । बाहुन र क्षेत्रीलाई जनजातिविरोधी समुदायको रूपमा प्रस्तुत गरी क्रिस्चियन धर्ममा मानिसलाई रूपान्तरण गरिँदैछ । यसको सिकार जनजाति नै बनेका छन् । एकातिर पहिचानको नाममा जातीयतालाई राजनीतिको आधार बनाइँदैछ, अर्कोतिर उनीहरूलाई क्रिस्चियन पनि बनाइँदैछ ।

यसको सबैभन्दा ठूलो मार बौद्ध सम्प्रदायमाथि परेको छ । हिजो बाहुन-क्षेत्रीले जनजातिलाई जनै लाउन बाध्य पारेका थिएनन् । तर आज मर्दा कफिनमा हाली ‘आमिन' भन्ने संस्कृति रोपिएको छ । कहाँ पुग्दैछ पहिचान, विचार गरेकै होलान् । नेपाल संसारमा सबैभन्दा बढी धर्म परिवर्तन भइरहेको देश बन्न पुगेको छ । प्रतिवर्ष १० प्रतिशतले मानिसहरूलाई क्रिस्चियन बनाइँदैछ ।

मधेसी र जनजातिको एकताको नाममा मधेस आन्दोलनलाई खर्च दिने र पहाडमा धर्म निरपेक्षताको नाममा ‘धर्म परिवर्तन' को अभियान सञ्चालन गरिएको छ । मधेसी दललाई यसको चासो छैन । तर नरेन्द्र मोदीजी उनीहरूलाई समर्थन गर्छन् र भित्रभित्रै हिन्दुत्वको लागि दबाब पनि दिन्छन् । यता देशकाले ‘क्रिस्चियनीकरण' गरिँदैछ । उनका मानिसलाई त्यसको चासो छैन ।

यता हिन्दुत्वको नाममा बाहुन-क्षेत्रीमा ‘राष्ट्रिय स्वयंसेवक' बन्ने लहड बढेको छ । अनेक नाममा मठहरू खुलेका छन् । योगको विकास नेपालमा भएको थियो । यसमा मुन्धुम धर्म मान्ने किराँतीहरूको पनि योगदान छ । गायत्री मन्त्र नेपालमा रचिएको थियो । न्याय दर्शन नेपालमा रचिएको मानिन्छ । तर हाम्रा नेता रामदेवको शरणमा लम्पसार पर्छन् ।

प्रतिवर्ष धार्मिक मठबाट भारतमा दस अर्ब रुपैयाँ जान्छ । नेपाल भारतलाई रेमिट्यान्स दिने अब्बल दर्जाको देश हो । नेपालका बाहुन-क्षेत्री जातले बाहुन-क्षेत्री भए पनि सभ्यताले किराँती मगराती हुन् भनी सोच्न सक्तैनन् । यस आडम्बरले पनि जातीयतालाई समर्थन पुगेको छ र ‘क्रिस्चियन अभियान' लाई मद्दत पुगेको छ ।

भाषा र संस्कृतिको कत्लेआमः नेपाली विद्यार्थीहरू नेपाली बोल्न जान्दैनन् । अंकहरू गन्न जान्दैनन् । मधेसी नेता हिन्दी भाषालाई सम्पर्क भाषा बनाउने मागसहित आन्दोलन गर्छन् । नेपालीलाई जोड्ने माध्यम नेपाली भाषा हो । नेपाली भाषा ध्वस्त पारिदिएपछि स्वतः हिन्दी भाषा सम्पर्क भाषा बन्छ ।

त्यसैले नेपाली भाषा पतन गर्न कसैले थाहा नपाई व्याकरण परिवर्तन हुन्छ, मन्त्री भन्छन्-मैले थाहै पाइनँ । चौबीस घन्टा हिन्दी च्यानल नेपालमा चलेका छन् । भात नखाए हुन्छ तर ‘एकता कपुर' का सिरियल हेर्नैपर्छ । ७० हजारका लेहंगा विवाहमा प्रयोग हुन्छन् । चौबन्दी चोली असभ्यताको प्रतीक भइसक्यो । जब भाषा र संस्कृतिलाई समाप्त गरिन्छ, तब राज्य आफैं असफल हुन्छ ।

अब एउटा स्वाभिमानी राष्ट्र निर्माणमा युवाहरूको भूमिका आवश्यक छ । अब एउटा सांस्कृतिक अभिायनको आवश्यकता छ । भारतको विरोधमा आवाज खर्च गरेर देशको निर्माण हुँदैन । देशमै बसेर, श्रमको सम्मान गरेर विज्ञानको प्रयोगबाट राष्ट्रको निर्माण गर्न सकिन्छ ।

आज देशविरुद्ध जेजति षड्यन्त्रहरू भइरहेका छन्, ती गम्भीर छन् । तर राजनीतिक दलहरूमा यी चर्चाका विषय बनेका छैनन् । सरकारलाई यी षड्यन्त्रहरू गम्भीर लागेका छैनन् । आम जनतालाई पनि यी षड्यन्त्रको सरोकार छैन । सामाजिक सञ्जालमा राष्ट्रवादको कुरा लेख्नेहरू ‘तेरियालाई' भोट गर्न आह्वान गर्छन् । उनीहरूलाई थाहा छैन किन भारतीय रोयल्टी सो ‘प्रशान्त तामाङ र तेरिया' लाई मन्च दिन्छ । पाकिस्तान र श्रीलंका त हिन्दुस्तानमा यस्ता ‘सो' मा आउँदैनन् । एकातिर राष्ट्रवाद अर्कोतिर हिन्दी च्यानलको प्रेम । हाम्रो सोचाइमै विरोधाभास छैन र ?

किन सरकार भाषा र संस्कृतिको उत्थानमा लगानी गर्दैन ? किन सरकार देशको यथार्थ इतिहास लिपिबद्ध गर्न उदासीन छ ? किन सांस्कृतिक र ऐतिहासिक सम्पदाको संरक्षण हुँदैन ? किनकि यस देशलाई बर्बाद गर्ने खेलहरूका सिकार राजनीतिक दल र कर्मचारीतन्त्र बनेका छन् । कतिपय त त्यसका मोहरा पनि बनेका छन् ।

कसरी जोगाउने नेपाली पहिचान ? पश्चिमी उपभोक्तावादले दूध बेचेर कोक खान सिकाएको छ । कसरी जोगाउने ‘लेहेंगा नलगाई विवाह हुने' सोच ? कसरी जोगाउने होला नेपाली भाषा किनकि शौचालयमा पनि हिन्दी गीत नगाई दिसापिसाब लाग्दैन ? कसरी जोगाउने राष्ट्रिय अभिमान ‘रामदेवलाई नमन गर्न राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री र सबै ठूला नेताको दौड चल्छ ।

कसरी जोगाउने राजनीति, देशको सरकार भारतलाई खुसी पार्न मात्र तल्लीन रहन्छ । कसरी गर्ने विकास, कहाँ बाटो खन्ने र कहाँ बत्ती बाल्ने भारतलाई सोध्नुपर्ने बाध्यता सरकार ठान्छ ।

अब एउटा स्वाभिमानी राष्ट्र निर्माणमा युवाहरूको भूमिका आवश्यक छ । अब एउटा सांस्कृतिक अभिायनको आवश्यकता छ । भारतको विरोधमा आवाज खर्च गरेर देशको निर्माण हुँदैन । देशमै बसेर, श्रमको सम्मान गरेर विज्ञानको प्रयोगबाट राष्ट्रको निर्माण गर्न सकिन्छ ।

दरो विकसित नेपालविरुद्ध कसैको दाउपेच चल्दैन । हामी रोएर मात्र विदेशले माया गर्दैन । अब ‘नेपालको लागि नेपालीको सरकार' बनाउने आवाज बुलन्द गर्नुको विकल्प छैन । त्यसैले युवाहरूलाई देश हाँक्न आह्वान गर्ने समय आइसकेको छ ।