मधेस–पहाडको दूरी घटाऊ
मधेसमा छुुट्टै राष्ट्रको लागि अभियान चलाउँदै आएका डाक्टर चन्द्रकान्त राउत (सीके) लाई केही दिनअघि प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । उनी पक्राउ परेको यो पहिलो घटना होइन । राष्ट्रिय अखण्डताविरोधी गतिविधिमा संलग्न भएको आरोपमा उनी बारम्बार पक्राउ पर्दै र छुुट्दै आएका छन् । नेपालबाट मधेसलाई अलग गर्नुुपर्छ भन्ने माग अघि सार्दै तराईमा गतिविधि गर्दै आएका छन् उनी ।
विडम्बना उनको यो पृथकतावादी सोचलाई विभिन्न संस्था, अधिकारवादी र व्यक्तिले मानवअधिकार र स्वतन्त्रताको आवरणमा समर्थन गरिरहेका छन् । सञ्चारमाध्यम र सामाजिक सन्जालमा पनि उनी बेलाबेलामा छाउने गर्छन् । राजनीतिक वृत्तमा पनि उनी निकै चर्चित पात्र हुुन् । सञ्चारमाध्यम र सामाजिक सन्जालले उनलाई प्राथमिकता दिनु जरूरी छ ? उनको पृथकतावादी सोचलाई मधेसका असन्तुुष्ट तप्काले पनि साथ दिए भने के होला अवस्था ?
राउतले भनेजस्तो मधेसलाई नेपालबाट अलग्याउने कुुरा कल्पना पनि गर्न सकिँदैन । यसले नेपालको राष्ट्रिय अखण्डतामा आँच पुर्याउँछ । मानिस आफ्नो विचार राख्न स्वतन्त्र छ, यसको प्रत्याभूति नेपालको संविधानले समेत गरेको छ । मानव अधिकारको विश्वव्यापी घोषणापत्रमा पनि यो उल्लेख छ, तर प्राप्त स्वतन्त्रताको गलत प्रयोग हुुनुु भएन । राउतको मधेसलाई नेपालबाट अलग्याउनुुपर्छ भन्ने अभिव्यक्तिले कसैको हित गर्दैन । देशको अखण्डतामै आँच पुर्याउने यस्ता गतिविधि र विचार कुुनै पनि हालतमा स्वीकार्य हुुन सक्दैन । राउतका गतिविधिलाई सरकारले कसरी निस्तेज पार्छ, यो उसको चुुनौतीको विषय हो । सुुगौली सन्धि भएयता मधेस र पहाडबीचको दूरी पछिल्लो समयमा आएर बढ्दै गएको छ ।
मधेस र पहाडबीचको दूरी कम गर्न सरकार र दलहरूले जतिसक्दो चाँडो मधेस र पहाडबीचको एकता हुने गरी राजनीतिक निकास दिनुुपर्छ ।
भावनात्मक एकतामा पनि ठूलै दरार छ । मधेसका जनता अझै पछि नै छन् । केही व्यक्तिविशेषबाहेक मधेसी जनतालाई हेर्ने दृष्टिकोणमा परिवर्तन आउन सकेको छैन । अझै पनि हामी उनीहरूलाई बिहारी नै ठान्छौं, कमजोर ठान्छौं । उनीहरूप्रति हामीले गर्ने व्यवहार नै फरक हुुन्छ, उनीहरूको आत्मसम्मानको हेक्का राख्दैनौं । दक्षिण एसियामा सबैभन्दा बढी संवैधानिक अस्थिरता र तरलता खेपेको नेपालले अन्ततः नयाँ संविधान पायो । नेपालको ६८ वर्ष लामो संवैधानिक इतिहासमा यो सातौं संविधान हो । लामो समयपछि प्राप्त संविधानले मधेसी जनताको चाहना समेट्न नसक्नुु दुुःखद् हो । संविधान घोषणापश्चात् मधेसका जनता मूलतः सीमांकनको विरोध, समानुुपातिक प्रतिनिधित्वको सुुनिश्चितता र आफ्नो बाहुुल्य रहेको क्षेत्रलाई छुुट्टै प्रदेश कायम हुुनुुपर्ने मागसहित आन्दोलनरत छन् ।
नयाँ संविधान जारी भएको खुुसीमा उत्सव त मनाइयो, तर मधेसका जनताको लागि यो किन दुुःखद् र कष्टप्रद बन्यो ? के पहाड, के मधेस, आखिर यो संविधानको लामो प्रतीक्षामा सबै जनता थिए, तर यसको खुुसी सबैले मनाएनन् । यसैको पिरलोले देश संक्रमणबाट गुज्रिरहेको छ समावेशी संविधान जारी भएको डेढ वर्ष पुग्नै लाग्दा पनि । सीके राउतको असन्तुुष्टि मधेस र मधेसका जनताप्रति गरिने व्यवहार नै हो । यो असन्तुुष्टिको समाधान राजनीतिक हिसाबले खोज्नुुपर्छ । के पहाड, के मधेस, हामी सबै नेपाली भन्ने भावना मानिसमा जागृत हुुनुुपर्छ । मधेसलाई नेपालबाट छुुट्ट्याएर यसको समाधान हुुन सक्दैन । उनको यो अभियानमा जुुन–जुुन संघसंस्था र व्यक्तिले सहयोग गर्दैछन्, तिनलाई पनि सरकारले कारबाहीको दायरामा ल्याउनुपर्छ । सीके राउतलाई प्रयोग गरेर नेपाल विखण्डन गराउने तत्वदेखि पनि सबै सावधान र सतर्क हुुनुुपर्छ ।
राउत आफ्नो आत्मकथामा लेख्छन्, ‘नेपाल हाम्री आमा हुुन्, उनको लागि हामीले प्राण दिनुुपर्छ । नेपाल आमा कहिल्यै पनि कसैको वशमा परिनन् । अधिकांश मान्छेहरू त्यही रटेर हुुर्किरहेका छन् । नेपाललाई मानवीकरण गरेर हेर्न मलाई बाध्य बनाइयो भने म भन्न चाहन्छुु— नेपाल हाम्री आमा होइनन्, जसले हाम्रो भूमि, अनाज र अधिकार खोसिरहिन् र बदलामा दासता, अन्याय र गरिबी दिइरहिन् । इतिहासको कुुन कालमा नेपाल स्वतन्त्र र स्वशासित थियो ? नेपालमा त अझै गोर्खालीको शासन छ, नेपाल अझै गोर्खालीको पराधीन छ, त्यहाँ स्वशासन कहाँ छ? ’
आत्मकथामा सीके राउतको आवेग प्रस्ट देख्न सकिन्छ । नेपालमा विखण्डनवादी तत्वहरू त्यत्तिकै छन् । उनीहरूले सीके राउतलाई प्रयोग गरेर आन्दोलन चर्काउन सक्छन् । यसले गर्दा बाहिरी तत्वले थप खेल्ने मौका पाउँछ । मधेस र पहाडबीचको दूरी अझ बढ्दै जान्छ । तसर्थ जतिसक्दो चाँडो सरकार र दलहरूले मधेस र पहाडबीचको एकता हुने गरी राजनीतिक निकास दिनुुपर्छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
