विश्वमा धेरै प्रकारका खेल छन् । प्रायः खेलको नाम हामीलाई थाहा हुँदैन । किनभने कुनै कुनै खेल ठाउँ विशेष खेलिने गरिन्छ । भाइबहिनीहरू, के तिमीहरूले ‘ह्यान्डबल’ नामको खेलको बारेमा सुनेका छौ ? , खेलेका छौ ? । आज तिमीहरूलाई यस खेलबारे विस्तृत जानकारी दिन खोजिएको छ ।
ह्यान्डबल परिचय
‘ह्यान्डबल’ समूहमा खेलिने एक विशेष खेल हो । यो ७÷७ जनाको दुईवटा समूहको बीचमा प्रतिस्पर्धा हुनेगरी खेलिन्छ । दुईटै समूहको उद्देश्य विरोधी समूहको गोलपोस्टमा बल फाल्नु हुन्छ । सात जनामध्ये ६÷६ जना मैदानमा खेलिरहेका हुन्छन् भने एक÷एक जना गोलरक्षक बनेर गोलपोस्टमा बसेका हुन्छन् । यो खेलको समयावधि ३० मिनेटको हुन्छ । यो खेल स्टेडियममा इन्डोर र आउटडोर दुवै ठाउँमा खेलिन्छ । निकै तीव्र गतिमा खेलिने हुनाले खेलाडीहरूको शरीर एकआपसमा ठोक्किने सम्भावना निकै रहन्छ । त्यसैले खेलाडीले सतर्क भएर खेल्नुपर्छ ।
उत्पत्ति र विकास
ह्यान्डबलको उत्पत्ति १९औं शताब्दीमा भएको मानिन्छ । फ्रान्स, ग्रिनल्यान्ड, डेनमार्क, जर्मनी, चेक गणराज्य, स्लोभाकिया र युक्रेनमा यो खेलको अस्तित्व देखिएको हो । सुरुमा रोमानी महिलाले यो खेल खेल्ने गरेको प्रमाणहरू पाइएको बताइन्छ ।
आजको समयमा खेलिने ह्यान्डबललाई नियमबद्ध १९औं शताब्दीमा उत्तरी युरोपको मुख्यगरी डेनमार्क, जर्मनी, नर्वे र स्विडेनमा गरिएको थियो । तर, यसको नियम लिखित रूपमा भने पहिलो पटक डेनिस जिम शिक्षक लेफ्टिनेन्ट र ओलम्पिक पदक विजेता हेल्गर निलसनद्वारा १९०६ मा प्रकाशित गरिएको थियो ।
यसको आधुनिक स्वरूप भने सन् १९१७ अक्टुबर २९ मा जर्मनीको म्याक्स हेसर, कार्ल सलेन्ज र एरिक कोनाइद्वारा प्रकाशित गरिएको हो । सन् १९१९ पछि नियमलाई कार्ल सलेन्जद्वारा फेरि संशोधन गरिएको थियो । त्यही नियमका आधारमा पुरुष खेलाडीहरूको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय म्याच जर्मनी र बेल्जियमका बीच सन् १९२५ मा भएको थियो । त्यसपछि सन् १९३० मा महिलाको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय म्याच जर्मनी र अस्ट्रियाको बीचमा भएको थियो ।
यसरी यो खेलको विकास हुँदै जाने क्रममा अझै राम्ररी संस्थागत गर्दै लगियो । सन् १९२६ मा ह्यान्डबलको अन्तर्राष्ट्रिय नियम बनाउनका लागि फेरि अर्को समिति गठन गरियो । सोही समितिले सन् १९२८ मा ‘अन्तर्राष्ट्रिय एम्याच्योर ह्यान्डबल फेडेरेसन’ को गठन गर्यो । त्यसलगत्तै सन् १९४६ मा ‘अन्तर्राष्ट्रिय ह्यान्डबल महासंघ’ को गठन पनि भयो ।
यसरी यो खेलको नियम बन्दै खेलिँदै जाने क्रममा यो लोकप्रिय हुन थाल्यो । त्यसपछि सन् १९७२ देखि ‘ह्यान्डबल’ ओलम्पिकपको स्थायी खेल बन्यो । यो खेल प्रत्येक ओलम्पिकमा चार÷चार वर्षमा (कहिलेकाहीँ तीन÷तीन वर्षमा) मा दोस्रो विश्वयुद्धदेखि सन् १९९५ सम्म भइरह्यो । आइसल्यान्डमा सन् १९९५ मा भएको विश्व च्याम्पियसिपपछि यो हरेक दुई÷दुई वर्षमा आयोजना हुने गर्छ ।
नेपालमा ह्यान्डबल
‘ह्यान्डबल’ नेपालमा फुटबल र क्रिकेटपछि तेस्रो लोकप्रिय खेल बन्दै गइरहेको छ । नेपालमा २०३८ सालमा नेपाल ह्यान्डबल संघ (एनएचए) स्थापना भएको छ । यसले बेलाबेलामा ह्यान्डबल प्रतियोगिता गराउँदै आइरहेको छ । नेपालमा खेलकुदको विकास गर्ने उद्देश्यले सर्वप्रथम सन् १९८४ मा आईएचएफसँग मिलेर यसले प्रतियोगिता गराउँदै आएको छ ।
(एजेन्सीको सहयोगमा)
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
