निन्दनीय अतिवाद

मानव समाज र राजनीतिमा धार्मिक अतिवाद हावी हुँदै जाँदा त्यसले विश्वमा हत्या, हिंसा, अस्थिरता र अशान्ति मच्याएको छ । यसको सबैभन्दा पछिल्लो नजिर बनेको छ, वरिष्ठ पत्रकार गौरी लंकेशको हत्या । भारतको बेङलुरुमा हिन्दु अतिवादीद्वारा वरिष्ठ पत्रकार लंकेशको यही भदौ २० गते उनकै घरअगाडि गोली हानी हत्या गरिएको थियो । अधिकारकर्मीसमेत रहेकी ५५ वर्षकी गौरी कन्नड भाषामा प्रकाशित हुने ‘गौरी लंकेश पत्रिके’ नामक साप्ताहिक पत्रिकाकी संस्थापक तथा प्रधानसम्पादक थिइन् । उक्त पत्रिका वामपन्थी विचारधाराको समर्थक मानिन्छ । धर्मनिरपेक्षता, दलित, सीमान्तकृत र अल्पसंख्यकको पक्ष लिने लंकेश हिन्दुवादी राजनीति र त्यसका नाममा मौलाएको अधिनायकवादी चरित्रको निर्भीक भएर विरोध गर्थिन् । नक्सलवादी माओवादीलाई मूलधारमा ल्याउन प्रयत्नरत लंकेशको हत्याको जति निन्दा गरे पनि कमै हुनेछ ।

भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) सरकारमा आएपछि हिन्दुवादी राजनीतिको खुलेर विरोध गर्ने र धर्मनिरपेक्षताको वकालत गर्नेहरूलाई धम्क्याउने र मार्नेसम्मका क्रियाकलाप हुँदै आएका छन् । यसअघि कर्नाटकको कन्नड विश्वविद्यालयका उपकुलपति भइसकेका बौद्धिक व्यक्तित्व एमएम कलबुर्गी, महाराष्ट्रका अन्धविश्वासविरोधी अधिकारकर्मी नरेन्द्र दाभोलकर र लेखक तथा भारतीय कम्युनिस्ट पार्टीसँग आबद्ध राजनीतिज्ञ गोविन्द पानसारेको पनि हिन्दुविरोधी भन्दै हत्या गरिएको थियो।

कलबुर्गी, दाभोलकर, पानसारे र लंकेश हत्या शृंखलाको कडी एकअर्कासँग जोडिएको अनुमान गरिएको छ, जसले यी हत्या सुनियोजित र सिलसिलेबार हुन् भनी लगाइएका आरोपलाई बल पुर्‍याएका छन् । यो थप चिन्ताको विषय हो ।

भारतमा सन् २०१४ को संघीय संसद्को तल्लो सदन लोकसभा निर्वाचनमा भाजपा एक्लैले बहुमत र भाजपासहितको गठबन्धनले आरामदायी बहुमत ल्याएपछि हिन्दुवादी राजनीतिका ज्यादती देखिन थालेका छन् । भ्यालेन्टाइन डेका दिनमा प्रेमीप्रेमिकाको जोडीलाई अपमान गर्नेदेखि धर्मनिरपेक्ष भारतको राज्यका अंगहरूमा देखिने गरी हिन्दु धर्मका प्रतीकको प्रयोगसमेत गर्न थालिएको छ ।

जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालयलगायत अन्य विश्वविद्यालयका धर्मनिरपेक्षताको वकालत गर्ने विद्यार्थीलाई ‘अराष्ट्रिय’ को आरोप लगाइएको दृष्टान्त ताजै छ । मुस्लिमहरूलाई सार्वजनिक स्थान र यातायातका साधनमा अपमान गर्ने मात्र होइन, ज्यानै मार्नेसम्मका अशोभनीय क्रियाकलाप भएका छन् । इस्लामका धर्मगुरुहरूलाई उनीहरूकै पवित्र धर्मस्थल गएर अपमानजनक व्यवहार गरिएको छ । धर्मनिरपेक्ष भारतमा यस्ताखाले धार्मिक अतिवादले टाउको उठाउनु दुर्भाग्यपूर्ण हो ।

भारतमा विपक्षी दलहरूले लंकेश हत्या प्रकरणको विरोध गरिरहँदा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले भने यो प्रकरणमा अहिलेसम्म कुनै प्रतिक्रिया दिएका छैनन् । उदेक र चिन्तालाग्दो विषय के छ भने विश्वकै सबैभन्दा ठूलो लोकतन्त्र भारतका प्रधानमन्त्रीले पत्रकार हत्या घटनामा एक शब्द पनि नबोल्नु आलोच्य छ । उल्टै अतिवादी हिन्दुहरूले फेसबुक, ट्विटरलगायत सामाजिक सञ्जालमा लंकेश हत्याको समर्थन गर्दै जे भयो ठीक भयोसम्म भनेका छन् । यसले भारतको राजनीति र समाज कतातिर गइरहेको छ भन्ने देखाउँछ । यो प्रवृत्ति चिन्ताजनक छ ।

लोकतान्त्रिक पद्धतिभित्र अधिनायकवादी चरित्र सुहाउने र सहन सकिने विषय होइनन् । वाक् स्वतन्त्रता र प्रेस स्वतन्त्रता कमजोर पार्न खोज्दा अधिनायकवाद, भ्रष्टाचार, शक्ति र अख्तियारको दुरुपयोग बढेर जान्छन् । मार्टिन लुथर किङ जुनियरले ‘कुनै पनि ठाउँमा हुने अन्याय अरू सबै ठाउँमा न्यायलाई चुनौती हो’ भनेका छन् । भारतमा वाक् र प्रेस स्वतन्त्रतामाथि भएको यो जघन्य आक्रमण नेपालको लागि पनि चिन्ताको विषय हो । यस्ता कायरतापूर्ण घटनाको हामी भत्र्सना गर्दछौं।