नरैनापुर (बाँके) : नरैनापुर–१ सुइयाँमा होटल गरेर बसेकी जाजरकोटकी सुनिता शाहीलाई मुस्किलले सय मिटरको दूरीमा रहेको भारतीय सीमावर्ती गाउँ बघौडामा झिलिमिली बत्ति बलेको देख्दा डाहा हुन्छ । उनको पसल छेउमा विद्युतको पोल गाडेको बर्षौ भयो तर दुर्गम गाउँमा झैं उनी सोलारबाट बत्ति बालेर चित्त बुझाइरहेकी छन् । उनले अन्नपूर्ण पोस्ट्सँग भनिन्, ‘के गर्नु त्यहाँको उज्यालो बाल्न सकिँदैन । हामी कहाँ असुविधा छ । रोएर कराएर पनि त भएन ? ’
गाउँमा पोल गाडेर बत्ति नपुगेको पीडा राप्ती सोनारी गाउँपालिकाका फत्तेपुर गाउँका स्थानीयलाई पनि छ । एउटै गाउँमा केही घरमा बिजुली बत्ति बल्छ । धेरै गाउँ टोल अध्याँरै छन् । छिमेकी डुडुवा गाउँपालिकाको कम्दी लगायतका गाउँ पनि धपक्कै बलेको देख्दा स्थानीय चुनावमा भोट माग्न आउने नेतालाई गाली गरेर चित्त बुझाउँछन् । राप्ती सोनारी–७ फत्तेपुरका दुर्गा पाण्डेलाई भने आफ्नै जीवन बत्ति पुग्ला भन्ने आशा नै मरिसकेको छ । भन्छन्, ‘पोल हेर्दा हेर्दै हामी मरिजान्छौं । बत्ति आउला जस्तो लाग्दैन ।’
‘बाँकेको कर्णाली’ उपनाम पाएको बघौडा क्षेत्रमा २२ वर्षअघि अर्थात ०५३÷५४ सालतिर तत्कालीन राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीका नेता प्रेमबहादुर भण्डारीले पोल गाडेका थिए । वर्षायाममा राप्ती नदीको बाढीका कारण सदरमुकाम नेपालगञ्जसँग सम्पर्क विच्छेद हुने यो क्षेत्रका तत्कालीन नौ गाविस (हाल राप्ती सोनारी र नरैनापुर गाउँपालिका) का बासिन्दाले बिजुलीको आशमा भण्डारीलाई संसदीय निर्वाचनमा जिताए । पोल मक्किँदै गए तर बत्ति पुगेन । कांग्रेसका ज्ञानु केसीले पनि बत्तिलाई चुनावी मुद्दा बनाए ।
त्यसपछिका चुनावमा एमाले र माओवादीका नेताले पनि बिद्युत सेवा पुर्याउने आश्वासन दिन छोडेनन् । एमाले नेता दिनेश यादव त यही क्षेत्रबाट मन्त्रीसम्म बने । यादवले भनेका थिए, ‘मैले जिते बत्ति ल्याइदिन्छु ।’ तर दुई दशकका कसैले बत्ति बाल्न सकेनन् । विद्युतका पोलहरु नेताका लागि चुनावी नारा मात्र बने । शुरु शुरुमा जनताले पनि नेताका आश्वासनमा विश्वास पनि गरे । ‘सबैले चुनावमा भाषण मात्र गरे । वाचा कसैले पूरा गरेनन्’, नरैनापुर– ६ दोन्द्राका नन्कु गाडिया (६५) ले गुनासो गरे, ‘नेताले स्वीजरल्याण्ड बनाइदिन्छु पनि भने । हामीलाई बाटो, बत्ति र डुबान नियन्त्रण चाहिएको थियो ।’ बत्ति बाल्ने आश्वासन संसदीय, संविधानसभादेखि स्थानीय तहका निर्वाचनका उम्मेदवारबाट जनताले पाए । तर, वाचा पूरा गर्न सबै चुके ।
उनले यसो भनिरहँदा २३ वैशाखमा नरैनापुर गाउँपालिकाको छेवैमा रहेको आँप बगैंचामा प्रदेश ५ का मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेलको स्वागत गरिंदैथियो । प्रदेशसभा सदस्य महेश्वर गहतराज ‘अथक’ र प्रदेशसभा सदस्य कृष्णा केसी ‘नमूना’ ले फेरि पनि विद्युत ल्याइछाड्ने वाचा गर्दै थिए । ०५४ सालमा कांग्रेसबाट तत्कालीन नरैनापुर गाविसका उपाध्यक्ष बनेका मुनवर अलि मुकेरीले टिप्पणी गरे, ‘ग्रामीण विद्युतीकरण परियोजना अन्तर्गत स्थानीयसँग २० प्रतिशत पैसा संकलन गरेर काम गर्न थालेकै ८ वर्ष बढी भयो । अझै बत्ति बलेको छैन ।’
नेपाल विद्युत प्राधिकरणले बघौडा क्षेत्रमा बत्ति पुर्याउन कोहलपुर–धामपुर ३३ केभी प्रसारण लाइनको काम अघि बढाएको छ । जसका लागि ग्रामीण विद्युतीकरण लगायतका तीन परियोजनामा काम भइरहेको छ । बैजापुर र धामपुरमा सव–स्टेशन बनाउने काम पनि भइरहेको छ । प्रसारण लाइन विस्तार गर्न केही ठाउँमा सामुदायिक वनको क्षेत्र परेकाले सो क्षेत्रका रुख कटानका विषयमा सहमति जुटाउन नसक्दा पनि ढिलाइ भएको प्राधिकरणको दाबी छ । प्राधिकरणको क्षेत्रीय कार्यालय नेपालगञ्जका प्रमुख मनोज सिंह रुख कटानबारे ३५ दिने सूचना प्रकाशित भएको दुई साता बितेकाले अब विद्युत विस्तारको कामले गति लिएको दाबी गर्छन् । उनले भने, ‘काम जारी छ । यसले गति पनि लिएको छ ।’
यस क्षेत्रमा विद्युत विस्तारमा प्रदेश सरकारले पनि चासो दिएको छ । प्र्रदेश ५ को दुर्गम क्षेत्र भनेर अवलोकन गर्न बघौडा क्षेत्र पुगेका मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेलले त आगामी मंसिरसम्म जनताले विद्युत बाल्न पाउने आश्वासन दिन भ्याए । देश संघीयतामा गइसकेकाले स्थानीय पनि उनको भनाइबाट निकै आश्वास्त हुँदै सम्मान कार्यक्रममा गडगडाहट ताली बजाएका थिए । स्थलगत अवलोकनकै क्रममा मुख्यमन्त्री पोखरेलले विद्युत सेवाका लागि नेपाल विद्युत प्राधिकरणको उच्च नेतृत्वलाई पनि फोन गरेर दवाब दिएको स्रोतका दाबी छ ।
०००
बाँकेको नरैनापुर–४ मा २२ वर्षदेखि गाडिएका विद्युतका पोलहरु । तस्बिर ः शंकरप्रसाद खनाल
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
