गुठीको जग्गा भाडामा दिने प्रपञ्च

काठमाडौः गुठी संस्थानले त्रिपुरेश्वरस्थित उदासी, बैरागी अखडाको जग्गा बर्सौंका लागि भाडामा दिने तयारी गरेपछि स्थानीय आक्रोशित भएका छन् । त्रिपुरेश्वरको मूल सडकसँग जोडिएको दुई रोपनी जग्गामा टहरा बनाएर संस्थानले १० वर्षका लागि लिजमा दिने सूचना सार्वजनिक गरेपछि उनीहरू आक्रोशित भएका हुन् ।

श्री ३ जंगबहादुर राणाले भारत तीर्थाटन गरी स्वदेश फर्किएपछि थापाथलीस्थित पाञ्चायनदेखि पचलीघाटसम्म त्रिपुरेश्वर कालमोचनघाटको करिब ३५ रोपनी जग्गामा भारतको जस्तै चार धाम बनाउने परिकल्पना गरेका थिए । सोहीअनुसार राणाले नित्य नैमित्य पूजा चल्ने गरी देवालयसहितको अखडा बनाएर सञ्चालनका लागि उक्त जग्गा गुठीमा राखेका थिए ।

जंगबहादुरले ३३ हजार ५ सय ४९ रुपैयाँ सरकारलाई तिरी सन्तानले भोगचलन गर्ने गरी नित्य नैमित्य पूजाका लागि उक्त जग्गा गुठीको जिम्मा लगाएको जंगबहादुरका छैटौं पुस्ताका यमजितप्रताप जंगबहादुर राणाले बताए । उनका अनुसार जंगबहादुरले तिरुपति बालाजीको परिकल्पना गरी नारायण, लक्ष्मी र सरस्वती विराजमान नारायणको मन्दिर मठ र मथुराको परिकल्पना गरी गोपालजीको मन्दिर मठ, अयोध्याधाम परिकल्पना गरी रामचन्द्रको मन्दिर मठ, बद्रीनाथ धामको परिकल्पना गरी बद्रीनाथ मठ, रामेश्वरको परिकल्पना गरी रामेश्वर मठ र उज्जैन भर्तृहरिनाथ शाखाको परिकल्पना गरी गोरक्षनाथ मठ गरी ६ मठ र ४ सम्प्रदाय योगमार्ग, ज्ञानमार्ग, सेवामार्ग र भक्तिमार्ग सञ्चालनको व्यवस्था गरेका थिए । उनले शनिबार अन्नपूर्णसँग भने, ‘एकातिर हाम्रा पूर्वजको त्यो प्रयास नै सार्थक हुनसकेको छैन, अर्कोतिर गुठी राखी सञ्चालनमा ल्याएको धर्म, संस्कृति र सभ्यता आज लोपोन्मुख अवस्थामा छ ।'

त्रिपुरेश्वर टोल सुधार तथा विकास समितिका उपाध्यक्ष विमल अर्यालले करोडौं रुपैयाँ पर्ने जग्गालाई गुठीले सस्तो रूपमा लिएको आरोप लगाए । सरकारले खडा गरेको गुठी संस्थानले नै गुठीका नाममा रहेको जग्गा रैकरमा परिणत गर्दा गुठी परम्परा नै शिथिल हुन पुगेको उनको भनाइ छ । पूजा परम्पराहरू गाल टार्नका लागि मात्रै गर्दै आएको बताउँदै उनले भने, ‘धार्मिक क्षेत्रका सबै गुठी व्यवस्थामा कमीकमजोरीका कारण अतिक्रमण र प्रदूषण व्यापक छ । त्रिपुरेश्वरका सम्पदा यस्तै सिकार बनेका छन् ।' उनले गुठीले यस्तै शैलीमा काम गर्दै जाने हो भने संवैधानिक अन्योल र कर्मचारीमा धर्मसंस्कृति र रीतिरिवाजप्रति आस्था घट्नुका साथै इतिहास मेटिने र गौरव नै गुम्ने बताए ।

गुठी संस्थानको टहरा बनार्इ १० वर्षका लागि लिजमा दिने सूचना सार्वजनिक गरेपछि स्थानीय आक्रोशित ।

भारतका चारै सम्प्रदायबाट साधुसन्त तीर्थाटनमा आउँदा बस्ने थलोका साथै योगी नरहरिनाथ, भारतीय विद्वान् स्वामी राहुल सांकृत्यायन र डा. स्वामी प्रपन्नाचार्य पनि यही कालमोचन घाटमा केही समय बसेको इतिहास छ । समितिले उक्त क्षेत्रका ऐतिहासिक एवं पुरातात्विक सम्पदा र सार्वजनिक सम्पत्तिको पहिचान, संरक्षण तथा उपयोगविषयक सरोकारवालासँग शनिबार गरेको छलफलमा विकास समिति उपाध्यक्ष अर्यालले भने, ‘त्रिपुरेश्वरस्थित सरकारी सार्वजनिक जग्गालाई सामाजिक सम्पत्तिका रूपमा संरक्षण र सदुपयोग गर्दै अखडाको ऐतिहासिक वस्तु संग्रह गरी संग्रहालयको काम गर्ने योजना छ ।'
गुठी संस्थान केन्द्रीय कार्यालयका सहप्रशासक हेमराज सुवेदीले फोहोर फाल्ने थलो भएकाले नर्सरीका लागि उक्त जग्गा दिन लागेको बताए । उनले अन्नपूर्णसँग भने, ‘सर्वोच्च अदालतले अन्तरिम आदेश गरी उक्त जग्गामा केही नगर्नू भनेकाले गुठी पनि चुपचाप छ ।'