‘अब कसरी चलाउने जीवन'

 बर्दिबास : धान रोप्ने समयमा असारे पानी परेन । पम्प सेटबाट पानी तानेर महोत्तरी वलवाका ५६ वर्षीय नरेश यादवले २५ कठ्ठामा धान रोपेका थिए । मजदुरी गरेर कमाएको १८ हजार रुपैयाँ खर्चेर उनले रोपाइँ गरे । रोपाइँको सिजनमा वर्षा नहुँदा नरेशलाई धान रोप्न हम्मेहम्मे पर्‍यो । वर्षभरि हातमुख जोड्न बाली लगाए । रोपाइँ सकेपछि नरेश खुसी नै थिए ।

शनिबार राति अविरल वर्षाले रातु खोलामा ठूलो बाढी आयो । पूरै धानखेत खोलाको भेलमा डुब्यो । बाढीसँगै बगेर आएको बालुवाले धानका बोट खेतमै पुरिदियो । विहान नरेश धानखेत पुगेर सबै खेत डुबेको देख्दा मुर्छित भए । ‘किसानको ज्यान बाढीले लियो । एक त पानी परेन । रोपेको धान पनि खोलाले डुबाइदियो', उनले भने, ‘हाम्रो मुख्य आम्दानीको स्रोत धानखेती थियो । त्यो पनि खतम भयो । अब कसरी पाल्ने परिवार र कसरी चलाउने जीवन ? '

नरेशका छिमेकी सुरेश साहले यसपटक १० कठ्ठामा धानखेती गरेका थिए । उनको धान पनि बाढीले डुबायो । उनले भने, ‘बाढीले घर पनि डुबायो । धानखेत पनि सखाप भयो । अब गर्ने के ? न बस्ने घर छ, न वर्षभरि खाने अन्न उब्जने खेत छ ।'

सरकारले किसानलाई पनि राहत वितरण गर्न महोत्तरीका धान किसानले माग गरेका छन् । धान किसान शैलेन्द्र यादव भन्छन्, ‘हामीलाई अरु लोभ छैन । वास्तविक क्षतिपूर्ति सरकारले हामीलाई दियोस् ।' सरपल्लोका धान किसान सञ्जीव यादवका अनुसार बाढीले धान किसान शोकका डुबेका छन् । सरकारले किसानको पीडा मल्हम पट्टी गर्नुपर्छ । किसान त्यसै पनि मरेको छ ।

महोत्तरीका ललक बासमती, साँवासव, सर्नासव (१) लगायत जातका धान रोपिएको थियो । प्रारम्भिक तथ्यांकअनुसार बाढीले २२ हजार पाँच सय हेक्टर धानखेती डुबानमा परेको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय महोत्तरीका वरिष्ठ कृषि अधिकृत सुकेश्वर झाले बताए । उनले भने, ‘पानी नपरेका कारण महोत्तरीमा यस वर्ष ६० प्रतिशत धान रोपाइँ भएको थियो । त्यो सबै धानखेत डुबानमा परेको छ', उनले भने, ‘बाढीले डुबानमा परेको धानखेतको तथ्यांक लिन पाँच टोली खटाएका छौं । दुई दिनभित्र वास्तविक डुबानको तथ्यांक आउँछ ।'

बाढीसँगै बगेर आएको बालुवाले धानका बोट खेतमै पुरिदियो ।

पम्प सेट र खोलाको पानीले सिँचाइ गरेर धान रोपिएको थियो । जोताइ, बिउ, मल, ज्याला बढेकाले महँगो मूल्यमा महोत्तरीका किसानले रोपाइँ गरेका बनौटाका किसान दीपेन्द्र सिंहले बताए । महोत्तरीमा यस वर्ष २२ हजार पाँच सय हेक्टर क्षेत्रफलमा धानखेती लगाइएको थियो । यहाँ ३५ हजार पाँच सय हेक्टरमा धानखेती हुन्छ ।