पोर्चुगल एवं युभेन्ट्सका स्टार क्रिस्टियानो रोनाल्डोको प्रदर्शन ३५ वर्षमा पनि एकनासको छ । अर्जेन्टिना एवं स्पेनिस महारथी बार्सिलोनाका स्टार लियोनल मेसीको खेलले विश्वभरका करोडौं समर्थकलाई लोभ्याउँछ । रोनाल्डो र मेसी प्रतिनिधि मात्र हुन् । यी खेलाडीजस्तै स्टारको पथमा लम्किने फुटबलरको सूची विश्वमा लामो छ । यद्यपि यी खेलाडी त्यत्तिकै स्टार बनेका होइनन् । उनीहरूको स्टारडमपछाडि क्लब लिग फुटबलको ठूलो हात छ । फ्रान्सेली युवा स्ट्राइकर केलियन एमबाप्पे तथा ब्राजिलका नेमार जुनियरले क्लब फुटबलमा गरेको प्रदर्शनको जगमा राष्ट्रिय टोलीले सफलता पाएको यथार्थ हो । युरोपियन र अमेरिकी फुटबल लिगका कारण विश्व फुटबलमा पनि उनीहरूको सदाबहार राज छ । वास्तवमा लिग हरेक देशको फुटबल विकासको मेरुदण्ड हो ।
प्रत्येक देशको फुटबल स्तरलाई त्यहाँ सञ्चालन हुने घरेलु लिगले मापन गर्छ । विश्वकप र ओलम्पिकजस्ता ठूला खेलमा लिग फुटबल राम्रो भएको देश र त्यहाँकै खेलाडीको वर्चस्व रहन्छ । लिगमा सञ्चालन हुने खेलसँगै समर्थक र दर्शकको जमघटले पनि फुटबलको माहोल तताउँछ । त्यससँगै प्रायोजक र दर्शक गेटमनीले क्लब र सिंगो फुटबललाई बलियो बनाएको हुन्छ । युरोप र अमेरिकी देशहरूको सिको गर्दै छिमेकी देश चीन र भारतले फुटबलमा ठूलो लगानी गर्न थालेका छन् । विश्वका अनुभवी र चल्तीका खेलाडीको पछिल्लो गन्तव्य चीन र भारत बनेको छ । नेपालमा भने घरेलु लिग त्यति जम्न सकेको छैन । नेपाली फुटबलको सर्वोच्च निकाय अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)भित्र पदाधिकारीको आपसी लडाइँका कारण लिग फुटबल दिनप्रतिदिन खस्किएको छ ।
लिगले नियमितता नपाउनु अर्को समस्या हो । भूकम्प र एन्फाको आन्तरिक कलहका कारण रोकिएको सहिद स्मारक ‘ए’ डिभिजन लिग गत वर्षदेखि पुनः सञ्चालनमा आयो । तर एन्फाले गत वर्ष रेलिगेसन (घटुवा) बिनाको लिग सञ्चालन गर्दा लिगको स्तर खस्किएको थियो । यसपटक पनि एन्फाले एउटा मात्र क्लबलाई रेलिगेसन गर्ने प्रावधान राखेको छ । लिगमा घटुवा र बढुवाको प्रावधानलाई बलियो रूपमा अवलम्बन नगर्दा क्लबहरूले राम्रा र चल्तीका खेलाडी अनुबन्धनमा चासो देखाएका छैनन् । भूकम्पपछि जीर्ण बनेको दशरथ रंगशाला १३औं सागका लागि तयार भयो । दर्शकका लागि व्यवस्थित रंगशाला बने पनि यसपटकको लिगले विगतको जस्तो दर्शक र समर्थकलाई तान्न सकेको छैन । दर्शक नआएपछि एन्फाले दर्शकलाई आकर्षित गर्न ‘लक्की ड्र’मार्फत राष्ट्रि«य टोलीको जर्सी, दुईजना भाग्यमानी दर्शकलाई राष्ट्रिय टोलीसँगै विदेश भ्रमणको अफरलगायत विभिन्न उपहारको व्यवस्था गरेको छ ।
यसअघि मनाङ मस्र्याङ्दी, थ्रीस्टार, आर्मी र पुलिस क्लबबीचको खेल हुँदा दशरथ रंगशालाको प्यारापिट भरिने गथ्र्यो । समर्थकको हुटिङले खेलको माहोल नै छुट्टै हुन्थ्यो । तर यसपटक लिगको छैटौं चरणका खेल सकिँदासम्म दर्शकको उपस्थिति शून्य नै छ । १५ हजार दर्शक क्षमताको दशरथ रंगशालाको प्यारापिट दैनिक सुनसान देखिन्छ । नेपालमा २०११ सालदेखि सहिद स्मारक लिग सञ्चालन हुन थालेको हो । बर्सेनि हुनुपर्ने लिगले अहिलेसम्म ४३ संस्करण मात्र पूरा गरेको छ । विभिन्न बहानामा रोकिँदै आएको लिगको ढाँचामा समेत फेरबदल हुँदै आएको छ । त्यसले लिगको साख र चार्म घटेको मात्र होइन, समर्थकको साथ पनि गुमाएको छ ।
अनुशासनहीन खेलाडी
नेपाली फुटबलले चाहेजस्तो नतिजा ल्याउन नसक्नुको अर्को कारण हो, अनुशासनहीन खेलाडी । लिग फुटबल होस् या राष्ट्रि«य टोलीकै प्रदर्शनका क्रममा । खेलाडीले मैदानमा अनुशासनहीन काम गर्दै आएका छन् । केही वर्षअघि मात्र राष्ट्रि«य टोलीका कप्तानसहित ६ जना खेलाडीमाथि अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा खेल मिलेमतो (म्याच फिक्सिङ) गरेको आरोपमा आजीवन प्रतिबन्ध गरिएको घटना ताजै छ । त्यस घटनाबाट अझै नेपाली फुटबलर चनाखो हुन सकेका छैनन् । लिग फुटबलदेखि अन्तर्राष्ट्रिय मैदानमा खेल मिलेमतोको गुन्जायस अझै हट्न सकेको छैन । डेढ महिनाअघि मात्र भुटानमा कुवेतसँग विश्वकप छनोटको खेल खेल्न जानुअघि राष्ट्रि«य टोलीका रोजाइका स्ट्राइकर विमल घर्तीमगर, अञ्जन विष्ट, दिनेश राजवंशी र सन्तोष तामाङ ठमेल र दरबारमार्गका डिस्को र नाइट क्लब गए । नाइट क्लबमा झगडा गरेर चोटपटक लागेका उनीहरूलाई तत्काल एन्फाले राष्ट्रि«य टोलीबाट बर्खास्त गर्यो । त्यसपछि एन्फा अनुशासन समितिले यी खेलाडीलाई जनही ५० हजार रुपैयाँसहित ४५ र ९० दिन प्रतिबन्धको कारबाहीसमेत गर्यो ।
पछि एन्फाको अपिल कमिटीले खेलाडीको कारबाहीमा चार हप्ता सहुलियत दिएको थियो । अञ्जन कारबाही भोगेर लिगमा फर्किएका छन् । विमलको कारबाही प्रक्रिया अझै सकिएको छैन । मनाङबाट खेलिरहेका अञ्जन मैदानमा फर्किएकै दिनमा रंगशालामा फेरि अर्को ताण्डव मच्चियो । लिगको उपाधि दाबेदार मनाङ र मछिन्द्रको खेलपछि दुवै टोलीका खेलाडी एकआपसमा झगडामा उत्रिए । क्लबका पदाधिकारीले समेत मैदानमा झगडा गर्दा एन्फाले फेरि दुवै पक्षका ६ जना खेलाडीलाई पाँचदेखि दुई खेलसम्मको प्रतिबन्ध लगायो । झगडामा संलग्न मनाङका एक पदाधिकारीलाई लिगभर प्रतिबन्ध गरिएको छ । दुवै क्लबलाई ५०-५० हजार जरिवाना पनि गरिएको छ । रेफ्रीको निर्णय र हारेपछि एकअर्कोलाई दोषारोपण गर्नमा क्लब र खेलाडी तल्लीन छन् । खेलमा मिलेमतो, मैदानमा झगडा र रेफ्रीको निर्णयमा असन्तुष्टिका घटनाले नेपाली फुटबल थप लज्जित बन्दै गएको छ ।
बढ्दो लगानी, घट्दो पुरस्कार
एन्फा र क्लबले लिगको लगानी बढाए पनि पुरस्कार भने घट्दै गएको छ । भूकम्पअघि सहिद स्मारक ‘ए’ डिभिजन लिग विजेताको पुरस्कार ७५ लाखदेखि एक करोड रुपैयाँसम्म थियो । गत वर्षदेखि एन्फाले लिगको विजेतालाई ५० लाख रुपैयाँ दिन थालेको हो । क्लबको लगानी बढ्ने र पुरस्कार राशि घट्ने क्रमले पनि क्लबहरू राम्रा खेलाडी अनुबन्ध गर्नमा आनाकानी गरिरहेका छन् । लिगमा विदेशी खेलाडीको प्रदर्शन पनि सोचेजस्तो छैन । नेपाली फुटबलका लिजेन्ट एवं एनआरटी क्लबका प्रशिक्षक राजुकाजी शाक्य एन्फाले लिगका लागि पर्याप्त गृहकार्य नगरेकाले समस्या भएको बताउँछन् ।
‘लिगका खेल सुरु भइसक्यो । क्लबहरूले खेलाडी अनुबन्ध गरेकै थिएनन् । क्लबहरू लिग हुन्छ वा हुन्न भन्ने दुविधामै थिए । कम्तीमा तीन महिना अघिदेखि तयारी गर्ने हो भने मैदानमा खेलाडीको प्रदर्शन राम्रो हुन्छ । राम्रो प्रदर्शनले दर्शकलाई आकर्षित गर्ने र फुटबलको माहोल तताउने गर्छ’, शाक्य भन्छन् । लिगमा प्रत्येक क्लबले चारजना विदेशी खेलाडी राख्न पाउने प्रावधान छ । तीमध्ये एकजना दक्षिण एसियाली (सार्क) देशको खेलाडी अनिवार्य गरिएको छ । लिगमा सहभागी क्बबले यसपटक अफ्रिकी देश ब्राजिल र भारतका खेलाडीलाई टोलीमा राखेका छन् । विभागीय क्लब त्रिभुवन आर्मी, पुलिस र एपीएफलाई विदेशी खेलाडी राख्न पाउने सुविधा छैन ।
लिगमा प्रत्येक क्लबले ८० लाखदेखि डेढ करोड रुपैयाँसम्म लगानी गरेका छन् । एन्फाले ६ करोड ३० लाख रुपैयाँ लगानीमा आयोजना गरेको लिगको विजेता टोलीले ५० लाख, उपविजेताले ३५ लाख, तेस्रोले २५ लाख, चौथोले १५ लाख, पाँचौंले सात लाख र छैटौं स्थानमा रहने टोलीले पाँच लाख रुपैयाँ पुरस्कार पाउनेछन् । उत्कृष्ट स्ट्राइकर, मिडफिल्डर, रक्षक, गोलरक्षक र प्रशिक्षकको हातमा जनही एक लाख ५० हजार रुपैयाँ पर्नेछ । यो विगतको भन्दा कम पुरस्कार हो ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
