खेल अनुशासन र शारीरिक क्षमताको कलात्मक प्रदर्शन हो । कहीं उफ्रनु या दगुर्नु अनि पसिना निकाल्नुलाई मात्र खेल भन्न सकिन्न । त्यति मात्र होइन, कुनै पनि राज्य र समाजको लागि त्यसको व्यवस्थित क्षमता र सम्भाव्यताको प्रदर्शन विद्या पनि हो खेल, मुलुकभित्र र बाहिर । त्यसैले खेलका नियम र मान्यता लिखित र अलिखित रूपमा स्पष्टसँग परिभाषित छन् । त्यसको उल्लंघनलाई कारबाही गर्न या त खेलस्थलमै 'जज' या 'रेफ्री' लाई या त्यसभन्दा माथिका निकायहरूलाई अधिकार प्रत्यायोजित गरिएको हुन्छ ।
त्यस्तै खेलले राष्ट्रको सम्मान या राष्ट्रलाई नै प्रतिनिधित्व गरेको हुन्छ, अन्तर्राष्ट्रिय वा क्षेत्रीय स्तरका प्रतिस्पर्धाहरूमा । त्यसमा पूर्वाग्रह, अनुशासनहीनता तथा नियम उल्लंघनको लागि कुनै छुट दिइँदैन, तर मुलुकभित्रका प्रतियोगिताहरूमा पनि अनुशासन तथा नियमबद्धताबारे त्यही तहको प्रतिबद्धता देखाइएन भने बाहिरी जगत्मा समेत उनीहरूले खेलको मर्यादा र अनुशासन प्रदर्शन गर्न सक्दैनन् ।
खेलले शारीरिक व्यायामसँगै शरीरमा ऊर्जा पैदा गर्ने हुँदा त्यसले प्रतिकूल परिस्थितिमा या रेफ्रीबाट अन्याय भएको लागेमा खेलाडी र सम्बद्ध पदाधिकारीहरू उत्तेजनामा आउने सम्भावना सधैँ रहन्छ । तर प्रायः सबै खेलाडी र खेल पदाधिकारीले के बुझ्नुपर्छ भने रेफ्री वा निर्णायकको छनोट उसको पात्रता, योग्यता र निष्पक्षताका आधारमा गरिएको हुन्छ । यद्यपि 'मानवीय त्रुटि' बाट उनीहरू पनि मुक्त हुँदैनन् ।
अर्को, खेलको मर्यादा र नियमले खेलाडी र सम्बन्धित खेल पदाधिकारीहरू जतिसुकै प्रतिकूल परिस्थितिमा पनि संयमित, अनुशासित र रेफ्रीप्रति आदरयुक्त हुने अपेक्षा गरिन्छ । रेफ्री वा निर्णायकबाट भएका 'पूर्वाग्रह' बारे सिकायत गर्ने पनि उपयुक्त निकाय र त्यसको लागि निर्धारित विधि र प्रक्रिया हुन्छन् ।
दुर्भाग्य, गत मंगलबार ललितपुरको सातदोबाटोस्थित एन्फा कम्प्लेक्सकै मैदान भएको सहिद स्मारक 'बी' डिभिजन लिग फुटबलमा पूर्वाग्रहको आरोपमा श्रीकुमारी क्लबका अफिसियलसहितको भीडले मैदानभित्रै पसेर मुख्य रेफ्री सुदिश पाण्डे तथा लाइसम्यानद्वय पदम भुजेल र युनाल मल्लमाथि आक्रमण गरी अपमान गरे । खेल मैदानमा हुने जघन्य अपराध हो यो, एक किसिमले ।
खेल पदाधिकारीबाटै सामूहिक रूपमा भएको यो अपराधले क्लबकै मर्यादामा पनि आघात पुर्याएको छ भने अर्कोतिर के उनीहरूमा खेल पदाधिकारी बन्ने अनुशासन र योग्यता निर्माण भइसकेको रहेछ त भन्ने प्रश्न पनि उठ्नेछ ।
नेपालमा यो तहका घटना विरलै हुने गरेका छन् पहिले । तर अनुशासनहीनतालाई खेलजगत्ले स्वीकार नगर्ने हुनाले यस्ता खेलाडी वा खेल पदाधिकारीको भावी सम्भाव्यता बचाउँदै उनीहरूलाई पूर्ण नसिहत र न्यूनतम दण्डको व्यवस्था सम्भवतः एउटा स्वीकार्य समाधान बन्न सक्छ ।
अनुशासनहीनतालाई बेवास्ता गर्दा त्यसले यसको प्रभाव देखाइ नै रहनेछ र खेलजगत् तथा खेलाडी वा पदाधिकारीले त्यो छुट लिइरहनेछन् । बाहिरी जगत् र अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूले पनि खेलाडी वा खेल पदाधिकारीहरूको दक्षता, अनुशासनप्रतिको उनीहरूको समर्पण नियालिरहेका हुन्छन् । अनुशासनविनाको खेल र खेलाडीको अस्तित्व सम्भव हुँदैन ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
