छठ

छठ

यसपटकको छठमा ऊ आफैं व्रत बस्ने कुरा गर्‍यो तर धेरैले पत्याएनन् । सुरुमा त उसकी स्वास्नीले नै पत्याइनन् । जसका लागि उसले छठको व्रत आफैं बस्न खोजेको थियो, उनैले नपत्याइदिएपछि उसलाई झोँक पनि नचलेको होइन । तर, भर्खरै अल्सरको अप्रेसन गरेकी स्वास्नीमाथि झोँक झार्नु पनि त भएन ।

हुन त ऊ त्यस्तो धर्मकर्म गर्ने धार्मिक प्रवृत्तिको मान्छे होइन । क्याम्पस पढ्दा वामपन्थी राजनीति नै गरेको हो, जहाँ धर्मकर्म पाखण्ड नै लाग्ने गथ्र्यो उसलाई । अहिले शिक्षक हुँदा पनि ऊ एउटा वामपन्थी पार्टीको शिक्षक संगठनसँग अझै आबद्ध छ । अहिले पनि उसलाई धर्मकर्म पाखण्ड नै लाग्छ । तर, उसले यो पर्वलाई अलि फरक ढंगले हेर्ने गरेको छ ।

छठ अहिले उसका लागि फगत पर्वमात्र नभएर उसका केटकेटीको रहर पनि भएको छ । जब ऊ आफ्ना केटाकेटीको अनुहार हेथ्र्यो, उसलाई आफ्नो बाल्यकाल सम्झना हुन्थ्यो । उसकी आमा व्रत बस्नुहुन्थ्यो, ऊ कति उत्साहित हुन्थ्यो । दसैंदेखि नै दीपावली र छठ आउने दिन गनेर बस्थ्यो । खरनाको खीर खान होस् या छठको साँझ, पूजासामग्री बोकेर पोखरी जान खुबै उत्साहित हुन्थ्यो ऊ ।

माटोको हात्ती बोक्ने जिम्मा उसको हुन्थ्यो । पारनको दिन झनै विशेष हुन्थ्यो । छठका लागि बनाइएका सबै कुरा खाने दिन हुन्थ्यो त्यो । जसको घरमा गए पनि नखाई हुँदैनथ्यो । सबैभन्दा विशेष, दुई दिनको उपवासपछि आमा पनि खानुहुन्थ्यो त्यो दिन ।

स्वास्नीलाई अल्सरको अपरेसन गरेर घर ल्याउँदा दसैं सुरु भइसकेको थियो । खै कसले भनेको थियो छोरीलाई कि उसकी आमा यसपटक व्रत बस्न सक्दिनन् । छोरी मायालाग्दो अनुहार बनाएर उसको सामु आएकी थिई र सोधेकी थिई-

‘पापा, यसपटक हाम्रो छठ हुँदैन हो ? ...’
केही बोल्न सकेको थिएन उसले । यसपटक त उसकी स्वास्नीले चाहँदा पनि व्रत बस्न दिने वाला थिएन उसले । र, ऊ आफँं व्रत बस्ने कुराको कल्पनासमेत गरेको थिएन ।


पछिल्लोपटक ऊ हाट कहिले गएको थियो, सम्झना थिएन उसलाई । हाट गएको आधा घन्टामा आजित भएको थियो । होहल्ला, धुलो त्यसमाथि प्रत्येक समान किन्दा गर्नुपर्ने मोलमोलाइ । यी सबै कुराले उसलाई यहाँ कहिल्यै नआउनु परोस् भन्ने लाग्न थालेको थियो ।

जब छठ पर्वलाई ऊ विश्लेषण गथ्र्यो सिंगो वर्णव्यवस्था, मान्यता तथा पर्वबीच अजीव प्रकारको विरोधाभास पाउँथ्यो । वर्णव्यवस्थाले सबैभन्दा पिँधमा धकेलेको जात, डोम जातिका मानिसहरूले बनाएका बाँसका सामानहरू- ढाकी, नाङ्लो, कोनिया आदिको प्रयोग सबैभन्दा पवित्र पर्वमा हुन्थ्यो ।

कुमालहरूले बनाएका माटाका भाँडाहरू प्रयोग गरिन्थ्यो । पितृसत्तामा दुर्बल मानिने आइमाईहरूले दुई दिनसम्म भोकै बसेर पुरुषको लामो आयुको कामना गरिदिनुपथ्र्यो । हुन त उसलाई भोकै बसेर पर्व मनाउने कुरा कहिल्यै राम्रो लागेन ।

तर, छठ उसलाई एउटा पवित्र ग्रामीण तथा कृषि पर्व लाग्थ्यो । त्यसमा राखेर चढाइने सामान गाउँघरमै उत्पादन भएका हुन्थे । उखु, उखुको रसबाट बनाइने गुँर, खीर ठेकुवा आदि सबै सामान स्थानीय उत्पादनबाट बनेका नै हुन्थे । फलफूलहरू- केरा, भोगटे, नारिवलदेखि अदुवा, बेसार मूला आदिका झार प्रयोग गरिन्थे । त्यसैले उसलाई यो विशेष कृषि पर्व लाग्थ्यो ।

सबैभन्दा पहिले उसले स्वास्नीलाई नै भन्यो । एक क्षण त उनले पत्याइनन् । त्यसपछि बडो मायालु आँखाले उसलाई हेरिन् र उसको अँगालोमा लाडिँदै भनिन्-
‘सक्नुहुन्छ र दुई दिनसम्म भोकै बस्न ? अरू पर्वजस्तो होइन नि ? यसमा त खरनापछि पानीसमेत खान पाउनुहुन्न ।’

‘यतिका वर्षसम्म पेटमा ग्यास्टिक पालेर तिमीले त सक्यौ । मैले किन सक्तिनँ ? ’
‘हाम्रो र तपाईंमा धेरै फरक छ ।’

‘फरक त छ नि । फरक भएर त हो लोग्नेस्वास्नी भएको ।’

अँगालोमा उसकी स्वास्नी खितखिताएर हाँसिन् । त्यो हाँसोले उसलाई स्वास्नीको झन् माया लागेर आयो ।
‘कति दुःख सहेर यिनले हाम्रो अनुहारमा खुसी ल्याउँथिन् । एकपटक सहुँ न त म पनि ।...’

उसले आफैंले आफैंलाई भन्यो ।

छठका लागि चाहिने प्रत्येक सामान किन्न स्वास्नीसँगै ऊ आफैं पनि गयो । पछिल्लोपटक ऊ हाट कहिले गएको थियो भन्ने सम्झना पनि थिएन उसलाई । हाट गएको आधा घन्टामा आजित भएको थियो । होहल्ला र धुलो । त्यसमाथि प्रत्येक समान किन्दा गर्नुपर्ने मोलमोलाइ । यी सबै कुराले उसलाई यहाँ कहिल्यै नआउनु परोस् भन्ने लाग्न थालेको थियो । पहिले त उसलाई हाट भनेको यसो गएर, चाहिने सामान किनेर ल्याइहाल्नुबाहेक अरू केही लाग्दैनथ्यो । साँझसम्म बल्लबल्ल सबै समान जुटाउन सकेका थिए उनीहरूले ।

छठ सुरु हुनुभन्दा अघिल्लो रात उनले खानामा दाल, भात, तरकारीसँगै थुप्रै तरुवा बनाएकी थिइन् । अरू बेला ऊ राति रोटी नै खान्थ्यो । आज खाना खाने बेलामा प्रश्नसूचक आँखा उसले लिएर स्वास्नीतिर हेर्‍यो ।

‘जति खानु छ आजै खाइहाल्नु । अब यस्तो खान पाउने एकैपटक निकोर्सिमात्र हो । पानी पनि एक पटकलाई भोलि साँझ हो खान पाउने ।...’
‘यस्तो मीठो ख्वाएर मलाई तर्साउन खोजेको ? तिमी आफ्नो बेलामा खै त यसरी कहिल्यै खाएनौ ? ’

‘अब हाम्रो र तपाईंमा फरक छ नि । यसै पनि तपाईं पहिलोपटक व्रत बस्दै हुनुहुन्छ, त्यो पनि एकैपटक छठमा ।...’
‘फरक भएरै त तिमी र म लोग्नेस्वास्नी भएको । कति एउटै कुरा गरेको ? ’

ऊ झक्र्यो । तर, उनी भने खितखिताएर हाँसिन् । उनको हाँसोले नै उसको सारा झर्को गायब भयो ।

बिहान उठ्नेबित्तिकै उसलाई चियाको तलतल लाग्यो । अरू बेला त मुख धुनेबित्तिकै चिया उसको अगाडि आइपुग्थ्यो । तर, त्यस दिन बिहान नुहाइसकेर बसे पनि चिया आएन । अनिमात्रै उसले बुझ्यो, चिया पनि खान पाइन्न भनेर । जसै बाहिर निस्कन खोज्यो, उसकी स्वास्नीले भनिहालिन्,
‘बाहिर जाँदै हुनुहुन्छ ? झुक्किएर चिया पनि नखानुहोला नि ? ...’

‘थाहा छ हौ, थाहा छ ।’ ऊ अरू कुरा नसुनी हिँड्यो । चोकको चिया पसलमा भीडभाड थियो । ऊ त्यहाँ पुग्नेबित्तिकै साउजीले उसको हातमा चियाको गिलास थमाइदियो । एक क्षण त उसलाई खाइदिऊँ कि जस्तो पनि लाग्यो । फेरि उसले स्वास्नीले भनेको सम्झ्यो ।
‘भगवान्को विश्वासभन्दा पनि स्वास्नीको पो विश्वासको कुरा छ ।’
उसले मनमनै भन्यो ।

‘इ चाय ल जा ।’ उसले होटलको साउलाई भन्यो ।
‘कैला मास्टर साहब ? ’
‘हम सहल छियै ।’

होटलको साउ झस्क्यो । होटलमा भएका अरूले पनि उसलाई हेर्न थाले । अरू धेरैले कुरा गर्न खोजेर हैरान पार्न सक्थे, त्यसैले ऊ त्यहाँ बसेन । पत्रिका पसलबाट पत्रिका लिएर सीधै घरतिर लाग्यो । घर पुग्दा स्वास्नीले ऊतिर हेरिन् । ऊ फिस्स हाँसेर आफ्नो कोठाभित्र पस्यो ।

अरू दिनभन्दा चाँडै भोक लाग्यो उसलाई । उसैको अगाडि छोरा, छोरी र स्वास्नीले खाना खाँदा उसको भोक झन् बढेर आयो । तर, उसले एकोहोरो आँखा टीभीतिरै राख्यो । ध्यानजति खानातिर नलगूँ भन्दा पनि त्यतै केन्द्रित हुन थाल्यो । पहिलो दिनमै यस्तो हालत छ, झन् भोलि पूरै दिन र रात बाँकी नै छ । ऊ मनमनै आफ्नो अवस्था देखेर हाँस्यो ।

साँझ खीर बनाइसकेपछि उसलाई बोलाइयो । त्यति बेलासम्म उसका आँखा भोकले लोलाइसकेका थिए । अझ भोकभन्दा बढी प्यासले सताइरहेको थियो । ऊ विस्तारै पूजाकोठामा गयो । एउटा कुनामा पखालेर सफा गरेको केराको पात ओछ्याइएको थियो । स्वास्नीले त्यहाँ दुई ठाउँमा खीर, पाकेको केरा, चिनीको लड्डु राखेर न्योज बनाइन् अनि उसलाई पूजा गर्न भनिन् ।

उसले त्यहाँ राखिएको तामाको लोटाबाट पानी अञ्जुलीमा लिँदै न्योजको चारैतिर छक्र्यो । त्यसपछि अगरबत्ती देखायो, त्यहीँ राखिएको केरामा गाड्यो र ढोगेर उठ्यो । यो सबैको कुराको निर्देशन उसको स्वास्नीले नै गरिरहेकी थिइन् । त्यसपछि उसका छोरा छोरी दुवैले ढोगे । न्योजमा राखिएको खीर र केराहरू सबैले प्रसादका रूपमा बाँडेर खाए ।

गुँर हालेर बनाएको खीर उसको घाँटीबाट तल झरेन । खीर खान सकोस् भनेर स्वास्नीले उसका लागि नुन नहालेको तोरीको साग पनि भुटेकी थिइन् । तर, नुन नहालेको साग उसलाई झन् रुचेन । त्यसपछि उसले केवल फलफूल र दूधमात्र खायो । सुत्ने बेलामा चिया खायो ।

‘अहिले खीर नखानु, बिहानै भोक लाग्छ अनि थाहा पाउनुहोला ।’राति सुत्ने बेलामा स्वास्नीले उसलाई चेतावनीकै भाषामा भनिन् । हुन त उसलाई पनि थाहा थियो, फलफूलले उसको शरीरलाई चाहिनेजति शक्ति दिए पनि चामलको खीर वा भात जसरी भोक मेट्ने काम गर्दैन । तर, रुच्दै नरुचेपछि उसले के नै गर्न सक्थ्यो ? तर पानी भने उसले सुत्नुअघि तीन, चारपटक सम्म खायो । अब एकैपटक पर्सिमात्र हो उसले पानी पनि पिउन पाउने । उसलाई सम्झँदा पनि अत्यास लाग्न थालेको थियो ।

बिहान चाँडै निद्रा खुले पनि ऊ ओछ्यानबाट उठेन । त्यस दिन बिहान सबेरैदेखि नै छठका लागि चाहिने खानेकुरा बनाउन सबैै लागेका थिए । बाहिर निस्केर आउन मन भए पनि अरूले प्रश्न सोधेर हैरान पार्ने भएर निस्केन । पत्रिका ल्याउन छोरालाई नै पठायो । भोकले बेलाबेलामा अमिलो डकार आउन खोज्थ्यो । प्यासले गर्दा विस्तारै उसको जीउ शिथिल भइरहेको थियो । दिनभरि टीभी नै हेरेर बस्यो ।

४ बजेसम्म सबैजना सामग्री तयार गरेर पोखरी जान तयार भइसकेका थिए । छरछिमेककाहरू जम्मा भएर एकैपटक सबै पूजासामग्री बोकेर पोखरीतिर लाग्ने गर्थे । थुप्रै भएको थियो छठमा ऊ पोखरी नगएको । पहिला यसो अँध्यारो भएपछि निस्कन्थ्यो । पोखरीमा घाट पनि छोरा र छोरी दुवै गएर बनाएका थिए ।

यसपटक त झन् टोलका केटाहरू मिलेर पैसा उठाएका थिए । त्यही पैसाले उनीहरूले पोखरीमा ध्वजापताका लगाएर झलमल हुने गरी बत्तीको व्यवस्था गरेका थिए । त्यसका लागि जेनेरेटरसमेत भाडामा ल्याएका थिए । राति बसेर रुँघ्नुपर्छ भनेर भिडियोसमेत भाडामा ल्याएका थिए ।

पोखरी पुग्दा भीडभाड भइसकेको थियो । निकै राम्ररी सजाएका थिए उनीहरूले पोखरी । दिउँसै भए पनि बत्तीहरू बल्न थालेका थिए । पोखरीको किनारा केराको बोटले सजाइएको थियो । पोखरीमा पातसहित उखु गाडिएका थिए । केटाकेटीहरू बेलाबेला पटाकाहरू पड्काउँथे । आइमाईहरू एकै ठाउँ भेला भएर छठका गीत गाइरहेका थिए । अस्ताउँदो सूर्यलाई अर्घ दिनुपथ्र्यो ।

त्यसका लागि अझ थुप्रै समय बाँकी थियो । हिलाम्मे पोखरी देखेर सुरुमै दिगमिग लागिसकेको थियो उसलाई । कसैले नबोलाऊन् भनेर अलि पर रहेको रूखमुनि गएर बस्यो ऊ । तर पनि केही न केही सोध्न आइपुग्थ्यो । कतिले उसको तारिफ गरे । उसका विद्यार्थी पनि आउँथे । र, उसलाई नमस्ते गरेर खितखिताएर हाँस्दै जान्थे । तर उसलाई कुनै कुराको प्रवाह थिएन । भोक र प्यासले उसलाई गलाइसकेको थियो । ऊ बेलाबेला व्रत बसेको बेलाको आफ्नी आमा र स्वास्नीको अनुहार सम्झिरहेको थियो ।

सूर्य अस्ताउन लागेपछि छोरी उसलाई खोज्दै आइपुगी ।
‘पापा, हिँड्नुस् । पूजा सुरु गर्ने बेला भयो ।’

ऊ पोखरीमा पुग्दा व्रत बसेका सबै आइमाई पोखरीमा पश्चिम फर्केर हात जोडेर उभिइरहेका थिए । सबैजना पोखरीमा डुबुल्की मारेर भिजेका थिए । तिनीहरूका निधारभरि सिन्दुरले पोतिएका थिए । पोखरीमा सजिलो होस् भनेर धोतीकुर्ता लगाएर गएको थियो ऊ । सबै आइमाईको बीचमा पोखरीमा पस्न निकै अप्ठ्यारो महसुस गर्‍यो उसले । तर पनि भित्र जानैपथ्र्यो । भित्र पस्नेबित्तिकै सबैले एकपटक उसलाई हेरे ।

उसकी स्वास्नीलाई उसको अप्ठ्यारो थाहा थियो । त्यसैले अर्घ दिने बेला हुन लागेपछि नै बोलाउन पठाएकी थिइन् उनले । एकपटक डुबुल्की मारेपछि हातमा पान, सुपारी र केराउ राखिदिइन् र लगत्तै हातमा अर्घ राखिदिन थालिन् । प्रत्येक अर्घलाई उसले पोखरीको पानीमा छुवाएर सूर्यतिर देखाउनु पथ्र्यो । यसका लागि पटकपटक झुक्नुपथ्र्यो । कमजोर शरीरको निम्ति सास्तीजस्तै भएको थियो उसलाई । उसले वरिपरिका आइमाईको अनुहार नियाल्यो । कमजोरी गलेझैं लाग्यो ।

अर्घ दिने काम सकेपछि उसको मनस्थिति बुझेर स्वास्नीले सोधिन्, ‘तपाईं बस्नुहुन्छ कि जानुहुन्छ ? ’
हुन त साँझ पर्न लागेपछि त्यहाँको वातावरण झनै राम्रो देखिन लागेको थियो । झिलिमिली बत्तीको छायाँ पोखरीमा परेपछि झनै मनोरम देखिन थालेको थियो । उनीहरू धेरै बेरसम्म छठको गीत गाउँदै बस्ने गर्थे । तर, कमजोरीले उसलाई त्यहाँ बस्न मन लागेन ।

‘जान्छु ।’
उसले यति भन्यो र लुगा फेरेर घरतिर लाग्यो । घर पुगेर फेरि नुहायो । अरू बेला कल चलाएर नुहाउँथ्यो । तर, यसपटक एकदुईपटक चलाउँदा नै थाक्यो । त्यसैले मोटर चलायो । नुहाउँदा उसले शरीर अलि हलुंगो महसुस गरे पनि तिर्खा भने धेरै जोडसँग लाग्यो । पानी खाइहालूँजस्तो भयो । तर पनि बस अब एक रात बाँकी छ भनेर उसले आफैंलाई सम्झायो ।

उसले टीभी खोल्यो । सबैमा छठकै समाचार थियो । नेपाली च्यानलहरूमा रानीपोखरी, जनकपुर, वीरगन्ज आदि ठाउँमा छठ मनाएको देखाइँदै थियो । भारतीय च्यानलहरूले बिहार, उत्तर प्रदेशका विभिन्न ठाउँमा छठ मनाइरहेका समाचार देखाइरहेको थियो । उनीहरूले बिहारका पूर्वमुख्यमन्त्री लालु यादव र रावडीदेवी यादवले मनाएको छठलाई विशेष कभर गरिरहेका थिए । टीभी हेर्दा पनि चाँडै थाक्यो ऊ । त्यसैले ओछ्यानमा गएर पल्टियो । लगत्तै स्वास्नी, छोरा र छोरी सबै आइपुगे । सबै उसकै कोठामा आए । स्वास्नीले उसको निधार छाम्दै सोधिन्-

‘सबै सन्चै त छ ? ’
भित्रबाट नै रुन मन लाग्यो उसलाई । यसरी उसले कहिल्यै कुनै पनि व्रतमा स्वास्नीलाई सोधेको थाहा थिएन । उसले आफूलाई रोक्यो । खोकेर घाँटी साफ गर्‍यो ।
‘ठीक छ । निद्रा लाग्दैछ ।’
अनि ऊ अर्कोतिर कोल्टो फेर्‍यो ।
‘सुत्नु । यस्तो बेलामा निद्रा लाग्यो भने झन् राम्रो ।’

त्यसपछि उनीहरू भान्साकोठामा पसे । गफ गर्दै भोलिको तरकारी र तरुवाका लागि तरकारी काट्न थाले ।

राति सपना देख्यो उसले । कोबीको तरुवाको मीठो वासना नाकमा आइपुगेको थियो । ऊ त्यही वासना पछ्याउँदै भान्साकोठामा पुग्यो । उसकी स्वास्नी तरुवा तार्दै थिइन् । तातो तेलमा तरुवा चर्चराइरहेको थियो । उसले थालभरि आलु, कोबी, तरुल, भान्टा, लौका, फर्सी आदिको तरुवा हेर्‍यो ।

उसले थालबाट एउटा कोबी तरुवा झिकेर खायो । उसलाई यत्तिको मीठो तरुवा जीवनमा कहिल्यै खाएको थिएन जस्तो लाग्यो । त्यसपछि भिजेको हातले स्वास्नीले उसको गाला छामेकी थिई । ऊ निद्राबाट बिउँझियो ।
‘उठ्नु न घाटमा जाने बेला भयो ।’

स्वास्नीले उसलाई गाला छामेरै उठाइरहेकी थिइन् । ऊ सपना सम्झेर हाँस्यो ।
‘के भो ? ’
‘केही होइन । सपना थियो ।’

त्यसपछि उसकी स्वास्नी पनि हाँसिन् । मानौं उसको सपनाको कुरा थाहा पाएकी हुन् उनले । घरभरि तरकारी र तरुवाको वासना थियो । यो वासना उसको सपनाको वासनासँग मिल्दोजुल्दो थियो ।
‘भातबाहेक सबै बनाइसकेँ ।’
‘कति राति नै उठेको त ।’

उसले सम्झ्यो स्वास्नी व्रत बस्दा ऊ आफूले कहिल्यै पनि राति उठेर सघाएको थिएन । सबै काम उनी एक्लै गर्थिन् । सबै अँध्यारोमा नै घाटमा पुगेका थिए ।

केटाकेटीहरू थुप्रै निद्रामै जस्ता देखिन्थे । बिहान उज्यालो हुन लागेपछि व्रत बस्नेहरू फेरि पोखरीमा पसे । केही ढिलो गरेर ऊ पनि पस्यो । हिजो साँझको भन्दा पानी निकै चिसो थियो । जाडोले हो या कमजोरीले, ऊ लगलग काम्न थाल्यो ।

झन् त्यसमा हुस्सु लागेकाले घाम देखिन बाँकी थियो । अर्घ दिने बेला रातिको भन्दा बढी गाह्रो भयो । केराको घारीको अर्घ दिने बेला झन्डै चिप्लिएको थियो ऊ । कमजोरीले मुर्छा पर्लाजस्तो भइरहेको थियो उसलाई । सकिनेबित्तिकै पानी खान मन लाग्यो तर स्वास्नीले रोकिन् ।
‘एकैपटक चिसो पानी खानु हुँदैन । अड्किन सक्छ । अदुवा हालेर नुन चिनी पानी तताएर राखिदिएको छु ।’

घर पुग्नेबित्तिकै उसले तातो पानी विस्तारै खायो । पेट एकपटक बटारिएला जस्तो भएको थियो । विस्तारै ऊ तंग्रिन थाल्यो । एक क्षणपछि केरा, ठेकुवा र तरुवाहरू ल्याएर राखिदिइन् । नुनिलो खाएपछि उसले अघाउने गरी चिसो पानी खायो । त्यसपछि निदाएको थियो ऊ ।

खाना खाइसकेपछि छोराछोरी खेल्न गए । ऊ निदाएकै थियो, स्वास्नीले उसलाई खानाका लागि उठाउन आइन् । निन्याउरो अनुहार बनाएर उठ्यो । खाना खाने बेलामा उसको अनुहार हेरेर स्वास्नी हाँसिन् ।
‘के भो ? ’
‘सक्नुहुन्न जस्तो लागेको थियो, सक्नुभएछ ।’

‘तिम्रो लागि यति त गर्न सकिहाल्थेँ नि ? ’
‘यस पटकलाई मात्र हो । अर्कोपटक देखि म आफैं बसिहाल्छु नि ।’
‘ठीक छ त्यसपछिको अर्कोपटक म बसूँला ।’

उनी फेरि जोडले हाँसिन् । उनको हाँसो थियो या दुई दिनको भोकको कमजोरीको शिथिलता ? आफूलाई भित्रैबाट शान्त अनुभव गर्‍यो र सँगै एक प्रकारको सन्तोष पनि अनुभव गर्दै थियो ऊ ।


प्रतिक्रिया दिनुहोस !

लोकप्रिय

Unity

working together is no longer optional-it is a matter of compulsion

Annapurna Media Network has announced the Unity for Sustainability campaign which comes into force from January 1, 2022. The main aim of this campaign is to 'lead the climate change dialogue' working closely with all the stakeholders on sustainable development mode, particulary focusing on climate-change issues.