नेपाली प्रवासी समुदायको योगदान बहुपक्षीय छ। जसमा आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक र राजनीतिक आयामहरू समावेश छन्। नेपालको दीर्घकालीन विकास र वैश्विक एकीकरणका लागि उनीहरूको निरन्तर संलग्रता महत्वपूर्ण छ ।
नेपाली डायोस्पराले नेपालको विकासमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुऱ्याएका छन्। प्रवासीहरूले गरेको रियल इस्टेट,साना व्यवसायहरू र अन्य क्षेत्रमा गरिएको लगानीले पनि आर्थिक वृद्धिमा मद्दत पुर्याएको छ। प्रवासी समुदाय प्रायः राजनीतिक क्षेत्रमा आवद्ध भएकाले आप्रवासन,श्रम अधिकारहरू, र नेपाल र होस्ट देशहरू बीचको द्विपक्षीय सम्बन्धसँग सम्बन्धित नीतिहरूलाई प्रभाव पारेको छ। उनीहरूको संलग्नताले आप्रवासी श्रमिकहरूको अधिकारको संरक्षण र रेमिट्यान्सको कुशल व्यवस्थापन सुनिश्चित गरेको छ। यहाँ केही प्रमुख क्षेत्रहरू छन् जहाँ यसको प्रभाव उल्लेखनीय देखिएको छ।
आर्थिक योगदानहरू : नेपाली प्रवासी समुदायबाट पठाइने रेमिट्यान्सहरू नेपालको अर्थतन्त्रको महत्त्वपूर्ण हिस्सा हुन्। विश्व बैंकका अनुसार रेमिट्यान्सहरू नेपालको कूल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) को लगभग २५ प्रतिशत भाग ओगटेका छन्। रकमले परिवारलाई सहयोग पुयाउँछ,गरिबी घटाउँछ र जीवनस्तर सुधार्छ। प्रवासीहरूले गरेको रियल इस्टेट,साना व्यवसायहरू र अन्य क्षेत्रमा गरिएको लगानीले पनि आर्थिक वृद्धिमा मद्दत पुऱ्याउँछ।
मानव पूँजी र ज्ञान स्थानान्तरण : विदेशमा बसोबास गर्ने धेरै नेपालीहरूले चिकित्सा, इन्जिनियरिङ, प्रविधि, र व्यवस्थापन जस्ता विविध क्षेत्रमा उच्च शिक्षा र सीप हाँसिल गरेका छन्। यी पेशेवरहरूले नेपालमा फर्केर वा भर्चुअल माध्यमबाट ज्ञान स्थानान्तरण गरेर र शैक्षिक तथा तालिम कार्यक्रमहरू सुरू गरेर नेपालको विकासमा योगदान पुऱ्याएका छन्।
सांस्कृतिक आदानप्रदान र पर्यटन : विदेशमा रहेका नेपालीहरूले नेपालको समृद्ध सांस्कृतिक विरासतलाई विश्वभर प्रचार गर्छन्। यसले पर्यटनलाई प्रवर्द्धन गर्छ,जुन नेपालको अर्थतन्त्रको एक महत्त्वपूर्ण हिस्सा हो । प्रवासी समुदायले नेपाली परम्पराहरू मनाउने सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू र चाडपर्वहरूको पनि आयोजना गर्छन्,जसले नेपाललाई विश्वव्यापी सांस्कृतिक उपस्थिति दिलाउँछ ।
स्वास्थ्य सेवा र सामाजिक सेवा : प्रवासी समुदायले नेपालमा स्वास्थ्य सेवाहरू सुधार्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। उनीहरूले मेडिकल कलेज र अस्पतालहरूको स्थापनामा कोष प्रदान गर्छन्। चिकित्सा सामग्री उपलब्ध गराउँछन्। प्रवासीहरूले स्थापना गरेका गैर नाफामूलक संस्थाहरूले शिक्षा, लैङ्गिक समानता, र विपद् राहत जस्ता सामाजिक मुद्दाहरूलाई पनि सम्बोधन गर्छन्।
उद्यमशीलता र नवप्रवर्तन : प्रवासीहरूले नेपालमा उद्यमशीलता कौशल र नवीन विचारहरू ल्याउँछन्। स्टार्टअपहरू र नयाँ व्यवसायिक प्रयासहरूको संस्कृति प्रवर्द्धन गर्छन्। यी पाइलाहरूले रोजगारीको अवसरहरू सिर्जना गर्छन् र आधुनिक व्यवसायिक अभ्यासहरू परिचय गराउँछन्,जसले देशको आर्थिक विविधिकरणमा योगदान पुऱ्याउँछ।
राजनीतिक वकालत र नीति प्रभाव : प्रवासी समुदाय प्रायः राजनीतिक वकालतमा संलग्न हुन्छन्,जसले आप्रवासन, श्रम अधिकारहरू, र नेपाल र होस्ट देशहरू बीचको द्विपक्षीय सम्बन्धसँग सम्बन्धित नीतिहरूलाई प्रभाव पार्छ। उनीहरूको संलग्नताले आप्रवासी श्रमिकहरूको अधिकारहरूको संरक्षण र रेमिट्यान्सहरूको कुशल व्यवस्थापन सुनिश्चित गर्छ ।
प्राकृतिक प्रकोप प्रतिक्रिया र पुनःस्थापना : प्राकृतिक प्रकोपहरू, जस्तै २०१५ को भूकम्पको समयमा,नेपाली प्रवासी समुदायले राहत प्रयासहरूको लागि स्रोतहरू चाँडै जुटाउँछन्। उनीहरूको योगदानमा आर्थिक सहायता, तार्किक समर्थन र पुनः निर्माण पहलहरू समावेश छन्। संकटको समयमा आफ्नो मातृभूमिप्रति ऐक्यबद्धता र समर्थन देखाउँदै आएका छन्। समग्रमा, नेपाली प्रवासी समुदायको योगदान बहुपक्षीय छ,जसमा आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक र राजनीतिक आयामहरू समावेश छन्। नेपालको दीर्घकालीन विकास र वैश्विक एकीकरणका लागि उनीहरूको निरन्तर संलग्रता महत्वपूर्ण छ ।
(डा. तुलसी धरेल, प्राध्यापक, चार्टर मार्केटर संस्थापक तथा अन्तर्राष्ट्रिय सल्लाहकार नेपाली बजारशास्त्र संघ, क्यानडा)
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
