नेपालमा सन् २०१८ बाट इ–कमर्स व्यवसायको रूपमा ‘दराज’ नेपालमा सञ्चालनमा आएको हो। अनलाइन सपिङको मान्यतालाई स्थापित गर्दै कम्पनी चार वर्षमा अघि बढिरहेको छ। इ–कमर्स व्यवसायलाई नेपालमा स्थापित गर्ने र विस्तार गर्ने योजनाका साथ नयाँ स्वरूपमा आएको दराज नेपालमा नेतृत्व पनि परिवर्तन भएको छ। हालसम्मको यात्रा र भोलिका दिनमा कम्पनी कसरी अघि बढ्छ ? भन्ने सम्बन्धमा अन्नपूर्णकर्मी सुनिता कार्कीले दराज नेपालका निवर्तमान प्रबन्ध निर्देशक लिनो अह्लेरिङ्ग र नवनियुक्त निर्देशक आँचल कुँवरसँग गरेको कुराकानी :
स्थानीयलाई रोजगारीको अवसर : लिनो अह्लेरिङ्ग(निवर्तमान प्रबन्ध निर्देशक, दराज नेपाल)
दराज नेपालमा काम गर्दाको तपार्ईंको अनुभव कस्तो रह्यो ?
बढी ग्राहकको सन्तुष्टि र विश्वासलाई केन्द्रमा राखेर काम गर्छ। १५ हजार बढी बिक्रेता हामीसँग जोडिनु भएको छ। त्यसकारण धेरै नै उपलब्धि भएको छ र अझ धेरै गर्न बाँकी छ। नेपालको इ–कमर्स यात्रामा म पनि सहभागी हुन पाउँदा खुसी लागेको छ।
दराज नेपालको बजार कस्तो पाउनुभएको छ ?
अझै पनि नेपालका धेरै ठाउँमा दराज पुग्न सकेको छैन। तर, यसलाई स्वीकार गर्ने र प्रयोग गर्ने ग्राहक भने बढिरहेका छन्। पहिला मासिक करिब एक लाख प्रयोगकर्ता थिए भने अहिले मासिक १५ लाख ग्राहकले दराजको सेवा लिइरहेका छन्। अर्डर पनि १ हजार ५ सय प्रतिशत बढेको छ। यी सबै उपलब्धि थोरै वर्षमै सम्भव भएको हो, जुन एकदमै आकर्षक छ। सुरुआतमा करिब १ सय ५० जनाले रोजगारी पाएका थिए। अहिले ७ सयभन्दा बढी व्यक्ति यसको रोजगारमा छन् भने अभियानका समयमा १ हजार ५ सय बढीले रोजगारी पाउने गर्छन्।
ग्राहकसँग चुनौतीको सामना कत्तिको गर्नु पर्छ ?
वस्तु अर्डर गरेको बढीमा तीन दिनमा डेलिभरी गर्छौं। सेवामा सुधार भएको छ। नयाँ–नयाँ कम्पनीले बजारमा प्रतिस्पर्धा सृजना गरेका छन्। प्रतिस्पर्धी बजारमा टिकिराख्न हामीले सेवालाई चुस्त बनाउन जरुरी छ। केही कारणले हाम्रा सामान फिर्ता हुने गर्छन्। बिक्रेताले पनि ग्राहकलाई सही र तोकिएको नै वस्तु बिक्री गर्ने वातावरण सृजना गर्नु पर्छ। यसले मात्र ग्राहकको विश्वास जित्न सकिन्छ। ग्राहकको विश्वास जित्नु र कायम राख्नु भनेको इ–कमर्स व्यवसायका लागि ठूलो चुनौति हो। यसमा विशेष ध्यान दिन जरुरी छ।
कोरोना महामारीले विश्वलाई आक्रान्त पारेको छ। व्यवसायमा कोरोनाको असर कस्तो रह्यो ?
अब यसलाई भाग्य नै भन्नु पर्छ। कोरोना महामारीको समयमा अरू व्यवसाय धरासायी बन्दा इ–कमर्स व्यवसाय भने फस्टाएको थियो। अरू व्यवसाय पनि धरासयी बनेको समयमा दराजले पहुँच विस्तार गर्न सफल भएको छ। किनभने अन्य व्यवसायले अनलाइनबाट पनि व्यापार गर्न सकिन्छ भन्ने सोचेकै थिएनन्। यसले नेपालको अर्थव्यवस्थालाई चलायमान बनाउन मद्दत गरेको छ। यसमा हामी गर्व गर्छौं।
यस्तै, अर्को भनेको ग्राहकमा पनि विभेदीकरण भएको छ। पहिला टिनएजका युवा मात्र बढी आकर्षित थिए। अहिले सबै वर्ग नै अनलाइन सपिङमा जोडिन पुगेका छन्। एक पटक मात्रै तपार्ईंंले दराज नेपालको सेवा लिनु भयो भने बानी पर्नु हुनेछ।
तपार्ईंंले नेपालमा बिताएका साढे तीन वर्षमा अन्य के कस्ता चुनौतिको सामना गर्नु भयो ?
धेरै नै चुनौतिको सामना गर्नुपरेको थियो। तर, त्यसलाई मैले सकारात्मक रूपमा नै लिएको छु। तपार्ईंं जति धेरै चुनौतिको सामना गर्नु हुन्छ। उत्ति नै अघि बढ्नु हुन्छ। सुरुमा सरकारी नियामक निकायलाई इ–कमर्स र यसले इकोसिस्टममा पार्ने प्रभावका बारेमा बुझाउन गाह्रो भएको थियो। तर अहिले अवस्था फेरिएको छ। सबैले बुझेका छन्। सम्बन्धित मन्त्रालयबाट नै सहयोग छ। यसकारण चुनौति अहिले अवसरमा नै बदलिएको छ।
यस्तै, अर्को चुनौति भनेको ग्राहकसँगको विश्वासको लडाइँ रहेको छ, टिम सुरक्षित रहनु मुख्य पाटो हो। खोपको डोज पूरा गर्ने विषयलाई हामीले प्राथमिकतामा राखेका छौं। कोभिडको बीचमा इकोसिस्टमलाई व्यावसायिक बनाउँदै जान जरुरी छ।
दराज नेपालको दूरदृष्टि कस्तो रहने छ ? त्यस्ता केही योजना छन् ?
नेपालमा हामी पहिला जन्मियौं अहिले हुर्केर युवा हुँदैछौं। अझ धेरै अघि जानु छ। सुधारिँदै र आत्मप्रतिबिम्बित (सेल्फ रिफ्लेक्ट) बन्दै नेपालभर नै सेवा विस्तार गर्ने हाम्रो योजना छ। हामी ५० वटा मुख्य सहरमा पुगेका छौं। हरेक नेपालीमा हामी पुग्न नसके पनि धेरैभन्दा धेरै गाउँ र सहरमा हाम्रा नेटवर्क तथा सेवा विस्तार गर्नु पर्नेछ। ग्राहक तथा बिक्रेताको विश्वास जित्दै जानु पर्छ भने नयाँ सेवाहरूलाई पनि प्रक्षेपण गर्दै जानु पर्छ।
तपार्ईंको कार्यकाल सकिएको छ। दराज नेपालमा नेपाली नै नेतृत्व सम्हाल्न आउनु भएको छ। कसरी अघि बढ्नु पर्ला ? तपार्ईंको भनाइ के छ ?
हाम्रा पाँचवटा बजार छन्। कम्पनीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतलगायत हाम्रो टिमको उद्देश्य भनेको नै सबै बजार स्थानीय रूपमा नै सञ्चालन गर्ने भन्ने छ। कम्पनी अन्तर्राष्ट्रिय भए पनि स्थानीय बजारमा घुलमिल हुनका लागि स्थानीय प्रतिनिधि नै प्रभावकारी हुन्छ। डेढ वर्षदेखि खोजिरहेका थियौं। हाम्रो खोजको क्रममा नै दराज नेपालले नयाँ प्रबन्ध निर्देशक पाएको छ। यसले कम्पनीको सेवा विस्तार भूमिका
खेल्ने आशा लिएको छु।
नेतृत्वसँगै कम्पनी पनि नयाँ स्वरूपमा आएको छ। यसले कम्पनीको मार्केट भ्यालु र कस्टमर भ्यालुलाई कसरी अघि लैजान्छ ?
पाकिस्तान, बंगलादेश, श्रीलंका, नेपाल र म्यानमार गरी सन् २०३० सम्म ५० करोड ग्राहकमा पुग्ने हाम्रो योजना छ। यसका लागि ग्राहक सेवा सँगसँगै सामाजिक उत्तरदायित्वलाई पनि बहन गर्दै लक्ष्य हासिल गर्न जरुरी छ। हाम्रा रणनीति, उद्देश्य, लक्ष्य र मूल्यलाई कसरी एकैसाथ झल्काउने ? त्यसका लागि पनि हामीले रिब्रान्डिङ गरेका हौं। आँखालाई तान्ने गरी नै लोगो, रंग र नारालाई परिमार्जित गरेका छौं। नयाँ लोगो भए पनि हामी दराज नै हौं। ग्राहकप्रतिको हाम्रो समर्पणमा केही परिवर्तन भएको छैन। अझ झन् नयाँ सेवाहरू, मनोरञ्जनका सामग्री, भिडियो गेमलगायत थप परिस्कृत भएर आउने हाम्रो योजना छ।
ग्राहकले दराजबाट के आशा गर्न सक्छन् ?
दराज नेपाललाई नेपाली ग्राहकहरूले धेरै नै रुचाइरहनु भएको छ। हामी झन् नयाँ र थप परिष्कृत भएर ग्राहकको सेवामा आएका छौं। अनलाइन सपिङमा धेरै नै प्रकारका वस्तु र धेरै ग्राहकलाई सेवा दिएको अनुभव हामीसँग छ। अनुभव र सिकाइको माध्यमबाट कमीकमजोरीलाई सुधार गर्दै ग्राहकप्रति समर्पित रहने छौं। अन्त्यमा, हामीसँग नयाँ प्रबन्ध निर्देशक आँचल आउनु भएको छ। उहाँले दराज नेपाललाई मुलुकभर पुर्याउनु हुने नै छ। साथै, ग्राहकको विश्वास जित्न र कम्पनीको लक्ष्यलाई पूरा गर्न काम गर्नु हुनेछ भन्ने विश्वास छ।
चुनौतीले अवसर प्रदान गर्छ : आँचल कुँवर(नवनियुत्त प्रबन्ध निर्देशक, दराज नेपाल)
तपाईं कसरी इ–कमर्समा लाग्नु भयो ? दराज नेपालसँग कसरी जोडिनुु भयो ?
म नेपालमा नै जन्मे, हुर्कें। १८ वर्षअघि आईएस्सी सकेर अमेरिका गएको थिएँ। त्यहाँ गणित र अर्थशास्त्रमा स्नातक गरे। त्यसपछि कोपरेट ट्राभल म्यानेजमेन्ट कम्पनीमा काम थालें। सोही बेला एमबीए पनि सकें। साढे पाँच वर्ष अमेजनमा काम गरें। त्यहाँ रिटेल विजनेसलाई नयाँ बजारमा स्थापित गर्ने काम गर्दै आएको थिएँ। स्वीडेन, पोल्यान्ड, इजिप्ट जस्ता देशहरूमा रिटेल विजनेस स्थापित गर्ने काममा भूमिका खेलें। त्यत्ति नै बेलामा दराजबाट यो अवसर प्राप्त भएको हो। उहाँको अफर मलाई आकर्षक लाग्यो र मैले ओके गरें।
इ–कमर्समा अरू पनि कम्पनी छन्। तपाईंले दराज नै किन छान्नु भयो ?
दराजलाई छानेको भन्दा पनि दराजले मलाई छानेको हो। उहाँहरूको प्रस्तावलाई मैले स्वीकार गरेको हँु। किनभने दराज परिचत नै थियो मेरा लागि। पहिला नेपाल आउँदा दराजबाट सामान किनेको पनि थिएँ, यो प्लेटफर्मसँग व्यावहारिक रूपमा नै म परिचित थिएँ। दराजका क्रियाकलापलाई मैले हेरिरहेको हुन्थें। कम्पनीले व्यावसायिक गतिविधिसँगै सामाजिक उत्तरदायित्वका काम पनि गरिरहेको हुन्थ्यो। जुन मलाई मन परेको थियो। उहाँहरूले कामका लागि प्रस्ताव गरेपछि प्रमुख कार्यकारी लगायत यो कम्पनीको संस्कृति बारेमा बुझ्ने मौका पाएँ। मैले नेपालको मूल्य र मान्यतालाई जसरी प्राथमिकतामा राख्छु, यो कम्पनीले पनि सेवासँगै यहाँको मूल्य र मान्यतालाई ख्याल गरेको पाएर नै यतातिर मेरो कदम उठेको हो।
अब कसरी अघि बढ्नु हुन्छ ? तपाईंले कस्तो जिम्मेवारी बहन गर्नु पर्नेछ ?
इ–कमर्स नेपालमा भर्खरै हुर्कंदै छ। अघिल्लो प्रबन्ध निर्देशक र टिमले इ–कमर्सको आधार तयार गरिदिनु भएको छ। तर, पनि धेरै नै काम गर्न बाँकी छ। बजार जति शक्तिशाली हुन्छ, हाम्रो व्यापार पनि त्यति नै बलियो र स्थापित हुँदै जाने हो। यहाँ ग्राहक तथा बिक्रेता शिक्षामा नै धेरै काम गर्न आवश्यक छ। भर्खर मान्छेले यसलाई प्रयोग गर्न थाल्नु भएको छ। अझै पनि युवा वर्गमा मात्र यो परिचित छ। कोभिडका कारण अन्य वर्गको प्रयोग पनि नबढेको भने होइन।
मेरै अभिभावकले पनि कोभिडको कारणले मात्र इ–कमर्सको प्रयोग सुरु गर्नु भएको हो। हाम्रो रिटर्न पोलिसी राम्रो छ। तर पनि कतिलाई अझै अनलाइन सपिङमा ठगिन्छ भन्ने छ। यसकारण दराजमा गएँ भने मैले सबैभन्दा गुणस्तरीय सेवा पाउँछु भन्ने भावना जगाउनेतिर अग्रसर हुन जरुरी छ। यस्तै, नेपालका सबै कुनामा पहुँच पुर्याउन सक्नुपर्छ।
कम्पनीको पहिलो महिला प्रबन्ध निर्देशक हुनुभएको छ। तपाईंको अनुभव कस्तो छ ?
महिला भएर यो पदमा मैले धेरै सोचेको छैन। तर, यसले बाहिर विश्वमा वा हाम्रै देशमा पनि सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ जस्तो लाग्छ। काम वा पदको जिम्मेवारी यतिसम्म र यस्तो हुन्छ भन्ने हुँदैन भन्ने एउटा भावना जगाउन मैले पाएको जिम्मेवारीले भूमिका खेल्छ जस्तो लाग्छ। सँगसँगै कुनै पनि पद शैक्षिक योग्यता, अनुभवले मात्र हासिल गर्न सकिन्छ। मैले पाएको जिम्मेवारीलाई म निभाउन सक्छु भन्ने लागेको छ।
नेपालका ग्राहकलक्षित कुनै त्यस्तो रणनीति बनाउनुभएको छ ?
नेपालमा दराज कम्पनी नेपाली टिमले नै चलाइरहेको थियो। प्रबन्ध निर्देशक मात्र बाहिरको हुनु हुन्थ्यो। एकजनाले मात्र बसेर रणनीति बनाउने भन्ने हुँदैन। केन्द्रदेखि सबै टिम मिलेर नै रणनीति बन्ने गरेका छन्। तर पनि म नेपाली नै भएकाले केही पहुँच बढाउनमा मद्दत भने अवश्य नै गर्नेछु। नेपालीमा नै सञ्चार गर्न सक्ने भएकाले सहज हुने विश्वास मेरो छ। यसले केही फरक अवश्य पार्नेछ। त्यसो भनिरहँदा ‘ग्लोबल भिलेज’को युगमा हामी छौं। त्यही भएर एकअर्काका बारेमा अभ्यस्त नै छौं। र पनि भाषा, संस्कार जस्ता कारणले गर्दा ग्राहकको व्यवहारका बारेमा म बढी जानकार हुन सक्छु। सोहीअनुसार केही वस्तु तथा सेवा ल्याउन सकिन्छ।
कोरोना महामारीले दुई वर्षदेखि व्यवसायमा असर गरिरहेको छ। महामारीको तेस्रो लहरसँग जुध्दै व्यापार बढाउने चुनौती तपाईंसँग छ। के कस्ता योजना बनाउनु भएको छ ?
कोरोना कुन रूपमा अघि बढ्छ भन्ने त थाहा छैन। र पनि जानकारहरूले कोरोना तेस्रो लहर कम खतराजनक भन्दै आइरहेका छन्। सरकारले पनि विस्तारै हरेक कुरामा प्रतिबन्ध बढाउँदै लगिरहेको छ। फेरि लकडाउन नै हुने अवस्था आयो भने पनि सुरक्षित भएर सेवाहरू ग्राहक समक्ष पुर्याउनै पर्ने हुन्छ। यसकारण लकडाउन भइहाले कसरी ग्राहकको घरसम्म पुग्ने भन्नेबारेमा योजना बनाइरहेका छौं।
इ–कमर्स क्षेत्रमा बढिरहेको प्रतिस्पर्धीलाई कसरी लिनु हुन्छ ?
प्रतिस्पर्धा सधैं राम्रो नै हुन्छ। यसले अझ परिष्कृत बन्नका लागि बाटो देखाउने गर्छ। हामीले स्वस्थ्य प्रतिस्पर्धालाई आत्मसाथ गर्दै सेवामा नयाँपन दिन जरुरी छ।
दराज नेपाल लोगो परिवर्तन गरी नयाँ स्वरूपमा आएको छ। नयाँ स्वरूपसँगै ग्राहकसँग हातेमालो गर्दै लक्ष्य प्राप्ति गर्न कसरी अघि बढ्नु हुन्छ ?
लोगो परिवर्तन भए पनि हाम्रो मुख्य मान्यता परिवर्तन भएको छैन। हाम्रो रणनीति पनि उस्तै छ र ग्राहक सेवामा आत्मसमर्पण पनि परिवर्तन भएको छैन। हामी केही परिपक्व हुँदै गएकाले लोगोलाई पनि परिपक्वता दिनका लागि मात्र परिवर्तन गरिएको हो। हाम्रो लोगोले अगाडि बढ्नका लागि नै प्रेरित गर्छ।
ग्राहक किन दराज नेपालमा आउन जरुरी छ ? दराज नेपाल र यसको सेवाका बारेमा तपाईं के भन्नु हुन्छ ? ग्राहकलाई कसरी आकर्षित गर्नु हुन्छ ?
हाम्रो कम्पनीको मुख्य लक्ष्य भनेको नै इ–कमर्सको माध्यमबाट हाम्रो समुदायलाई माथि उठाउने हो। यसका लागि बिक्रेता, क्रेतादेखि समाज र देश सबैलाई नै सँगै लिएर अघि बढ्न खोजिरहेका छौं। हामी के भन्छौं भने हाम्रा सेवाहरूलाई सकेसम्म चुस्त र सहज बनाउनेतर्फ निरन्तर लागि नै रहने छौं। दराज नेपालमा जति पनि वस्तुहरू छन्, तिनको दायरा बढाउनेतर्फ पनि हामी काम गर्दैछौं। यसमा हामीले स्थानीय उत्पादनदेखि छिमेकी मुलुकहरूका सामग्रीहरूलाई समावेश गर्दैछौं।
लाइभ स्ट्रिमिङ सुरु गरिसकेका छौं। देशको कुनाकाप्चामा दराज विस्तार गर्ने योजनासँगै हाम्रो ‘रिटर्न पोलिसी’लाई अझ सुधार्दै लैजाने योजना बनाएका छौं। सामानहरू फिर्ता गरिन्छन् भन्ने सम्बन्धमा बिक्रेतासँग सहकार्य गरी काम गर्नेछौं। ‘पेमेन्ट’ र ‘डेलिभरी’मा देखिइरहेका समस्याहरूलाई पनि चाँडै समाधान गर्दै अघि बढ्ने छौं।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
